بررسی اثرات تخفیفی زنجبیل بر تهوع ناشی از شیمی‌درمانی: فاز تأخیری

Abstract

مقدمه: تهوع فاز تأخیری (72-24 ساعت پس از شیمی‌درمانی) یکی از شایع‌ترین عوارض ناشی از شیمی‌درمانی است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر کپسول‌های زنجبیل بر میزان تخفیف این عارضه صورت پذیرفت. روش‌ها: این پژوهش یك كارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده‌ی شاهددار و دو سو كور بود كه بین مرداد تا آذر سال 1388 در بیمارستان امام خمینی بر روی 80 بیمار خانم مبتلا به سرطان پستان كه تحت شیمی‌درمانی یك روزه بودند و از تهوع ناشی از آن رنج می‌بردند، انجام شد. پس از كسب رضایت‌نامه‌ی كتبی، نمونه‌ها به صورت تصادفی در دو گروه شاهد و مداخله قرار گرفتند. دو گروه از نظر سن و شدت تهوع‌زایی داروهای شیمی‌درمانی مصرفی با یكدیگر همسان‌سازی شدند. نمونه‌های گروه مداخله كپسول‌های 250 میلی‌گرم زنجبیل را به صورت خوراكی، چهار بار در روز و به فاصله‌ی هر شش ساعت (یك گرم در روز) و به همین صورت نمونه‌های گروه شاهد كپسول‌های دارونما را از سه روز قبل از شیمی‌درمانی تا سه روز پس از آن مصرف كردند. برای سنجش اثر كپسول‌ها هر شب یك پرسشنامه‌ی سه قسمتی تکمیل گردید. پس از جمع‌آوری داده‌ها از آزمون‌های Fisher’s exact، Kruskal-Wallis و 2χ با استفاده از نرم‌افزار آماری STATA نسخه‌ی 8، برای آنالیز داده‌ها استفاده گردید. یافته‌ها: میانگین سن نمونه‌ها در گروه‌های مداخله و دارونما به ترتیب 4/8 ± 8/41 و 0/10 ± 1/45 سال بود (1/0 = P). میانگین طول مدت بیماری در گروه مداخله 4/2 ± 2/4 و در گروه دارونما 6/2 ± 5/4 روز بود (6/0 = P). همچنین، یافته‌ها حاكی از آن بود که به ترتیب شدت (001/0 > P) و تعداد موارد (001/0 > P) تهوع فاز تأخیری به طور معنی‌داری در بیماران دریافت‌کننده‌ی زنجبیل کمتر از بیماران مصرف‌کننده‌ی دارونما بود. همچنین مصرف کپسول‌های زنجبیل در مقایسه با دارونما عارضه‌ی خاصی نداشت (5/0 = P). نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان اظهار نمود که مصرف روزانه یك گرم پودر ریشه‌ی زنجبیل به صورت كپسول از سه روز قبل از شیمی‌درمانی تا سه روز پس از آن و در كنار رژیم ضد تهوع و استفراغ استاندارد می‌تواند تهوع فاز تأخیری ناشی از شیمی‌درمانی را کاهش دهد. واژگان کلیدی: زنجبیل، تهوع فاز تأخیری، سرطان، شیمی‌درمانی