مسائل و چالش‌های صرفه‌جویی واقعی آب از طریق افزایش بهره ‏وری آب و کاربرد سامانه‌های نوین آبیاری (یادداشت فنی)

Abstract

امروزه با توجه ‏به بحران کمبود شدید منابع آب برای تولیدات کشاورزی موضوع صرفه‏‌جویی واقعی آب در کشاورزی مطرح شده است. بسیاری از کارشناسان و محققین علوم آب دریافتند راهکارهایی که در حال حاضر برای استفاده بهینه و صرفه‌جویی آب استفاده می‌شوند (افزایش راندمان آبیاری و حتی افزایش بهره‏وری آب) بر توسعه سامانه‌‏های نوین آبیاری به اصطلاح صرفه‌‏جو نظیر آبیاری‏ تحت فشار تکیه دارند. این سامانه‌‏ها در صورت عدم وجود شرایط و تمهیدات لازم به صرفه‌‏جویی واقعی آب منجر نشده است و در مواردی ممکن است به افزایش مصرف آب منجر شوند. نمونه‏ای از این نظریات و شواهد ارائه شده در منابع علمی کتابی است که توسط فائو در زمینه این موضوع منتشر شده است. در این مقاله تحلیلی ضمن تشریح مفاهیم، اصطلاحات و رویکردهای مرتبط با بحث مصرف مفید و غیرمفید آب نظریات و مباحث مختلف در بحث صرفه‌‏جویی واقعی آب، میزان کارآمدی و اثر بخشی سامانه‌‏های نوین آبیاری و در مجموع کلیه فعالیت‌‏های افزایش بهره‌‏وری آب با هدف صرفه‏‌جویی واقعی آب در این زمینه بررسی و نقد تحلیلی شده و نتیجه‏‌گیری‏‌های لازم به عمل آمده است. در نتیجه‏‌گیری مقاله می‌‏توان اظهار نمود که برای شناخت و انتخاب راهکارهای فنی و اقتصادی موثر بر روی مدیریت تقاضا و مصرف آب باید یک سیستم و چارچوب منظم حسابداری آب در هر حوضه آبریز برقرار شود. همچنین به موازات توجه زیاد به توسعه آبیاری تحت فشار در کشور باید به سایر روش‏‌های به‌‏زراعی کاهش دهنده مصرف آب (ET) در کشاورزی (نظیر کاربرد انواع مالچ‏‌ها و کشاورزی حفاظتی، رعایت تناوب زراعی مناسب و غیره) توجه شود. به‏‌منظور صرفه‏‌جویی واقعی آب باید شاخص بهره‏‌وری آب مبتنی بر ET (و نه مقدار آب به‏‌کاربرده شده در مزرعه) معیار انتخاب سیستم‌‏ها و بررسی اثر بخشی راهکارهای فنی و اقتصادی برای صرفه‌‏جویی واقعی آب قرار گیرد.

Keywords

• بهره وری آب
• تحت فشار
• سامانه آبیاری
• صرفه جویی آب