بررسی طرح و‌اره‌های موجود در ضرب المثل‌های شمال خوزستان در گویش دزفولی

Abstract

در پژوهش حاضر، استعاره‌های ­رایج در پیکرۀ ضرب‌المثل‌های شمال خوزستان، در ­­­­­چارچوب معنی‌شناسی شناختی بر اساس مدل انتخابی «طرحواره‌های تصویری گرین و ایوانز» (2006) بررسی می‌شوند.­­ثبت و ضبط کردن زبان‌ها و ­­­­گویش‌ها یکی از عوامل حفظ و انتقال صحیح زبان از نسلی به نسلدیگر است. یکی از علل فراموشی تدریجی زبان‌های محلی را می‌توان در نبود متون ادبی آنها دانست. در این راستا، ­­ضرب‌المثل‌ها می‌توانند به‌عنوان بخشی از فرهنگ­ هویت ملی، هویت فردی و اجتماعی نقش عظیمی را در انتقال و ­شناخت مفاهیم و مطالعات زبانی ایفا کنند. نقش ضرب‌المثل‌ها و کشف ساختار نظام شناختی آنها در راستای ارتباط با محیط پیرامون خود، تأثیربسزایی بر چگونگی انتخاب عناوین و پردازش هدفمند آنها در گویش‌های مختلف ایرانی دارند. از این ‌رو انجام این تحقیق در قالب معنی‌شناسی شناختی اهمیت پیدا می‌کند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی- استقرایی انجام‌گرفته و بخشی از داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق روش میدانی از گویشوران بومی منطقه بوده است. نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق نشان می‌دهد که تعامل تجربه و محیط پیرامون در شکل‌گیری طرحواره‌ها و استعاره‌های مفهومی نقش ارزشمندی­ را­ در کاربرد مفاهیم شناخته‌شده­ در گفتمان ­مخاطبان­ ایفا می‌کند؛ همچنین انواع کلی طرحواره‌های مشخص‌شده در مدل گرین و ایوانز (2006) ازجمله طرحوارة فضا، طرحوارة حرکتی، طرحوارة ظرف (حجم)، نیروی متقابل، طرحوارة اتحاد و طرحوارة موجودیت، در ضرب‌المثل‌های شمال خوزستان در گویش دزفولی یافت می‌شود.

Keywords

• کلید واژه‌ها: "معنی شناسی شناختی"
• "طرح‌واره های تصویری"
• "گویش دزفولی"
• "ضرب المثل"