Derin Ekoloji Bağlamında Âşık Veysel

Abstract

1900’lü yılların sonlarına doğru ortaya çıkan ekoeleştiri ile birlikte gelişen çalışmalar eşliğinde doğanın insandan bağımsız olmadığı ve insan ile doğa arasında ayrılmaz bir bağ olduğu açığa çıkmıştır. Bu çalışmalar sayesinde ortaya çıkan bakış açıları insan ve doğa arasındaki bağı mercek altına almalarıyla ekoeleştirinin gelişmesini sağlamaktalardır. Bunların en önemlilerinden biri olan derin ekoloji de canlı merkezli ekolojik bilinç oluşturma yönündeki bakış açısı ve önermeleriyle ekoeleştiriye katkı sağlamıştır. Türk edebiyatının önemli halk ozanlarından Âşık Veysel de şiirlerinde doğayla ilişkisi bağlamında ekolojik bir duruş sergilemektedir. Gözleri görmeyen ozanın şiirlerinde doğayı sıradan betimlemelerin ötesine taşıyarak yansıtması, doğaya kutsiyet atfetmesi ve insanın doğa ile ilişkisini çıkar ilişkisi ve sorumluluk bilincinden öteye taşımasıyla okuyucunun doğayı gönül gözünden ele almasını sağlamaktadır. Ozanın bu bakış açısını oluşturmasında tüm canlıları kucaklayan ve onlara yaratıcıdan ötürü kutsiyet atfeden tasavvuf ve Alevilik öğretilerinden etkilendiği açıktır. Veysel derin ekoloji hareketi ortaya çıkmadan önce bu görüşe kaynak oluşturabilecek eserler ortaya koymuştur. Bu bağlamda, derin ekoloji ve Âşık Veysel’in şiirlerindeki ekolojik duruşu arasında benzerlikler olduğu saptanmıştır. Bu sebeple yorum samac ı\her meneu tik yöntem kullanılarak yapılan bu çalışmayla Âşık Veysel’in belirlenen şiirlerini derin ekoloji bakış açısıyla incelemek hedeflenmiştir. İncelenen eserler esas alındığında, Veysel’in ekolojik kaygıyla şiir yazmadığı açıktır ancak kendisinin doğaya karşı tutumu ve bakış açısının derin ekoloji açısından incelenmeye değer olduğu kanısına varılmıştır.

Keywords

• âşık veysel
• deep ecology
• human
• nature
• âşık veysel
• derin ekoloji
• i̇nsan
• doğa