SEYAHATNAMELERE GÖRE OSMANLI TOPLUMUNDA EVLİLİK VE DİVAN ŞİİRİNE YANSIMALARI

Abstract

Birçok toplumun yaşamında temel mekanizmalardan sayılabilecek evlilik mevzuu, çok unsurlu bir yapıya sahip olan Osmanlı toplumunda öncesi, sonrası ve hatta sonlanması gibi süreçlerde kendi içerisinde belli başlı renkli ve ilgi çekici özel uygulamalarıyla farklı seremoniler oluşturur. Evliliğe dair uygulamalar surnâmelere konu olmakla birlikte bilhassa seyahatname türünde hem yerli hem de yabancı seyyahlar arasında ayrı bir dikkatle ele alınmıştır. Bu bağlamda Osmanlı sosyal hayatının gizil tarihi kaynaklarından sayılabilecek olan Avrupalı seyyahların seyahatnameleri, Osmanlı toplum hayatının omurgasını oluşturan evlilik bahsini ötekinin bakışıyla sunması bakımından ayrı bir önem arz etmektedir. Denilebilir ki bu metinler, -evlilik bahsi bağlamında- yalnızca toplumun sosyal yapısının anlaşılmasında değil, divan şiirinin içinde üretilen dünyanın anlaşılması bağlamında da önemli bir kılavuzdur. Yapılan çalışmada, 15. yüzyıldan 17. yüzyılın sonuna kadar Osmanlı topraklarına gelen Avrupalı seyyahlar tarafından yazılmış bazı seyahatnamelerden yola çıkılarak, Osmanlı toplumundaki evlilik ritüellerine ilişkin bilgiler vermek ve bu ritüellerin divan şiirindeki yansımalarından örnekler sunmak amaçlanmaktadır. Makale; giriş, evlenme yaşı, çok eşlilik ve evlilik türleri, evlenme öncesi uygulamalar, düğün, “talak” (boşanma) ve sonuç olmak üzere yedi başlık altında düzenlenmiştir.

Keywords

• seyahatname
• osmanlı
• evlilik
• ritüel
• düğün
• gelin
• damat