Toruńskie stemple do znakowania sukna — przyczynek do dziejów farbiarstwa w Rzeczypospolitej w XVII wieku

Abstract

Celem tekstu jest zaprezentowanie i właściwe rozpoznanie przechowywanych w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu niezwykle rzadkich w skali europejskiej tłoków służących do pieczętowania sukna. Ich dotychczasowa identyfikacja jako służących do znakowania jakości sukna jest tylko częściowo prawdziwa, ponieważ dysponowali nimi nie jego wytwórcy, lecz farbiarze. Świadczy o tym specyficzna nazwa zawarta w inskrypcjach tłoków: ENKEL STAEL, ANDERTHALB STAEL oraz DOBBELT STAEL. Bliższa charakterystyka opisywanych zabytków możliwa jest przez analogię do dokumentów oraz źródeł materialnych z terenu Gdańska, gdzie podobny system znakowania farbowanego sukna funkcjonował od 1600 r. Wprowadzenie toruńskich stempli należy wiązać z założeniem w 1607 r. spółki akcyjnej określanej jako „Handels-Societat”, która miała zajmować się m.in. farbowaniem tkanin.

Keywords

• stemple „Stahlsiegel”
• Toruń
• Gdańsk
• XVII w.
• historia farbiarstwa