İlahiyat Tetkikleri Dergisi (Jun 2019)
Kur’an’daki ‘ve-mâ edrâke’ Kalıbı Bağlamında Metafizik Varlıkların Mahiyet Tespitinde Dilin İmkânı
Abstract
Zihinde bulunmayan bir manaya isim verilemeyeceğinden vaz‘ esnasında öncelikle mananın bulunması gerekir. Bu bağlamda Kur’ân’ın, kendisini apaçık Arapça bir kelam olarak tanımlaması, Kur’ân’da geçen bütün kelimelerin ilk muhataplar tarafından bilindiği manasını çağrıştırmaktadır. Ne var ki Kur’ân’da, ilk muhatapların kullandığı bazı kelimelerin, muhatapların bilmediği olgulara isim olarak belirlendiği görülmektedir. On üç âyette وما أدراك ما formunda gelen sorular ve peşinden gelen âyetlerde bu sorulara verilen cevaplar, isim-müsemma, lafız-mana ilişkisine dair en canlı örnekleri teşkil etmektedir. Muhatabın zihin dünyasında ve tecrübe alanında karşılığı bulunmayan bu müsemmaların dil üzerinden bilinebilmesi başlı başına bir meseledir. Bu mesele son tahlilde Kur’ân’ın beyan keyfiyeti ve Kur’ân’da hakikatini sadece Allah’ın bilebileceği âyetlerle ilişkilidir. Bu çalışmada, Kur’ân’da وما أدراك ما formunda gelen sorular ve cevapları analiz edilmekte; muhatabın, mahiyete dair sorulan bu sorular ve cevapları üzerinden ilgili müsemmaların hakikatlerini kavrama imkânları belirlenmektedir. Çalışmada, çoğu metafizik alana ait olan bu isimlerin mahiyet itibari ile kavranamayacak olgular olması, müteşabih âyetlerle ilişkilendirilmekte ve sonuçta kategorik tespitlere yer verilmektedir.
Keywords
