پیامد تکانه‏ های تولید و قیمت فرآورده های منتخب غلات با و بدون سیاست جبران درآمد برای امنیت غذایی خانوارها در ایران

Abstract

امروزه، تغییرات سریع در اقلیم، سیاست­های تجاری و فناوری موجب بروز شوک‏ها یا همان تکانه ‏های تولیدی، قیمتی و درآمدی در بازار فرآورده ­های غلات شده است. هدف مطالعة حاضر بررسی اثرات تکانه ‏های تولیدی، قیمتی و درآمدی بر امنیت غذایی گروه های مختلف جامعه با استفاده از مدل تعادل بازار چندگانه بود. با توجه به اهمیت فرآورده ­های غلات به‏ویژه نان، برنج و ماکارونی در سبد غذایی خانوارهای ایرانی، تکانه‏ های تولیدی، قیمتی و درآمدی برای این گروه از مواد غذایی اعمال و اثرات آنها بر امنیت غذایی خانوارها به ‏تفکیک گروه ­های درآمدی شهری و روستایی و نیز گروه ‏های دارای مشاغل دولتی و آزاد بررسی شد. اطلاعات مورد نیاز از داده ­های خام هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی 1387 تا 1397 مرکز آمار ایران استخراج شد. نتایج نشان داد که امنیت غذایی جامعه بیشتر تحت تأثیر تکانه تولیدی فرآورده ­های غلات است، به‏ گونه ‏ای که با کاهش بیست درصدی تولید فرآورده‏ های غلات، خانوارهای روستایی فقیر و متوسط، به‏ ترتیب، با میانگین درصد تغییرات کالری 6/15- و 9/10- از حساس­ترین گروه­ ها به‏شمار می‏ روند؛ از سوی دیگر، خانوارهای فقیر دارای مشاغل دولتی، با میانگین درصد تغییرات کالری 9/7، بیشترین آسیب را از افزایش قیمت فرآورده­های غلات متحمل خواهند شد. همچنین، افزایش درآمد خانوارهای فقیر می­ تواند نقش مؤثری در بهبود امنیت غذایی آنها ایفا کند، در حالی که افزایش درآمد خانوارهای با سطح درآمد متوسط باعث تغییر الگوی مصرفی این خانوارها خواهد شد. از این‏رو، لازم است که در راستای حفظ رفاه خانوارهای فقیر، سیاست‏های حمایت قیمتی و درآمدی مناسب اتخاذ شود.

Keywords

• امنیت غذایی
• تکانة تولیدی
• تکانة قیمتی و درآمدی
• غلات
• مدل تعادل بازار چندگانه