Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Jun 2017)
İBN HİŞAM EL-ENSÂRÎ’NİN KUR’ÂNÎ DELİLLERLE İSTİŞHÂD YÖNTEMİ
Abstract
Bu makalede, İbn Hişâm el-Ensârî v. 761 ’nin dil kaidelerini temellendirmek, kendi görüşlerini desteklemek veya farklı görüşlere muhalefet etmek amacıyla kullanmış olduğu ayet ve kıraatleri şâhid getirme istişhâd yöntemi incelenmiştir. Bu çalışmadaki amaç, onun Kur’ân ayetleri ve kıraatleriyle istişhâd yöntemini irdelemektir. Araştırmada müellifin gerek kıraat-ı seba’dan ve gerekse bu yedi kıraat dışındaki okumalardan getirdiği delilleri kullanma yöntemi, şekil ve içerik açısından değerlendirilmiş ve örneklerle izah edilmiştir. Bu bağlamdaki örnek ve izahlar için onun, üç bine yakın ayetle istişhâdda bulunduğu Muğni’l-Lebîb adlı eseri temel alınmıştır. İbn Hişâm v. 761 bu eserinde, Kur’ân kelimelerindeki kıraat farklılıklarını da delil/ şahid/ hüccet olarak kullanmıştır. Kur’âni delillerle istişhâd etme noktasında hassas bir tavır sergileyen müellifin, kıraat-ı seba’dan olan bazı kıraatleri, yine kıraatı seba’ içinde bulunan diğer okumalara tercih etmesi ve dilsel yorumlarla tenkit etmesi meselesi de çalışmamızda bahse konu olmuştur. Araştırmamız neticesinde elde ettiğimiz bilgilere göre İbn Hişâm v. 761 , eserinde hem yedi kıraatle hem de bunlar dışında kalan kıraatlerle istişhâdda bulunmuştur. Bununla birlikte onun kıraat-ı seba’ içindeki bazı okumaları tenkid ettiği görülmektedir
