Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi (Jun 2008)
ULUSLARARASI REKABETÇİLİK ANALİZİNDE MICHAEL E. PORTER’IN ELMAS MODELİ YAKLAŞIMI: TÜRKİYE’DEKİ BAZI ENDÜSTRİLERDEKİ UYGULANABİLİRLİĞİNİN VE SONUÇLARININ ARAŞTIRILMASI
Abstract
Porter, 1990 yılında yayınladığı “Ulusların Rekabet Avantajı” isimli kitabında geliştirdiği modeli ile, bazı ulusların “neden” diğerlerine göre belirli sektörlerde daha rekabetçi olduğu sorusuna yanıt vermeye çalışmıştır. Elmas modeli, bir sektördeki ulusal rekabet gücünü belirleyen dört temel unsurun birbiri ile ilişkili olarak incelenmesini gerektirmektedir. Bunlar, ulusal faktör donanımı, talep koşulları, ilişkili ve destekleyici sektörler ve işletme stratejileridir. Devlet, yani kamu yönetimi, temel değişkeni de elmas modeli’nde dört ana değişkene ilave olarak çoğu zaman göz önüne alınmaktadır. Üstelik Porter’a göre rekabet avantajlarını ülkeler değil ülke içinde faaliyet gösteren işletmeler yaratmaktadır. Elmas modelinin üzerine kurulduğu temel varsayım, “uluslararası ticarette rekabet küresel olabilir, ancak rekabet avantajının kaynağı lokaldir (ulusal koşullardan kaynaklanmaktadır)” biçiminde ifade edilebilir. Bu varsayım çerçevesinde Porter, “bir ulusal sektörün uluslararası pazarlarda avantajlı konuma gelmesini sağlayan lokal koşullar nelerdir” sorusuna yanıt aramaya çalışmaktadır. Porter, bir endüstri için her bakımdan avantajlı olmanın gerekli olmadığını, ancak çeşitli belirleyicilerde üstün olmanın yeterli olabileceğini öne sürmektedir.
