سیاست علم و فناوری (Jun 2023)
تحلیل بوم سازگان هوش مصنوعی ایران و شناسایی خلاءهای نهادی و کارکردی آن
Abstract
هوش مصنوعی، یکی از پیشرانهای اصلی زندگی بشر حداقل در دهه آینده خواهد بود. از این رو بسیاری از دولت‌ها در صدد برنامه‌ریزی و استفاده از مزایای این فناوری برآمده‌اند. به همین منظور یکی از موضوعات مورد توجه، تحلیل بومسازگان، و فراهمسازی زمینه توسعه این فناوری و تولید ثروت بوده است. اما یافته های تحقیق نشان میدهد که هنوز بومسازگان هوش مصنوعی در کشور به معنای واقعی شکل نگرفته و از نظر بلوغ، در مراحل شکلگیری ابتدایی است و هنوز وفاق نسبی بین بازیگران مختلف برای تقسیم کار و مأموریتها وجود ندارد.در این مقاله، با استفاده از روش تحقیق کیفی و به استناد مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه ساختاریافته و پنل خبرگی، سعی شده است بومسازگان هوش مصنوعی کشور تحلیل، و الگوی پیشنهادی برای بازطراحی آن نگاشت شود. الگوی پیشنهادی، شامل 16 کارکرد و هفت گروه بازیگر اصلی است که باید با یکدیگر در تعامل باشند. در الگوی مذکور، خلاء نهادهایی که در حال حاضر، یا وجود ندارند یا ایفای نقش ویژهای نداشتهاند، به چشم میآید که عبارتند از: خلأ نهاد راهبری، خلأ آگاهی‌بخش، خلأ استانداردساز، خلأ نهاد اخلاقی، خلأ توسعه نوآوری، خلأ نهاد حکمرانی داده، خلأ کنسرسیوم‌ها و خوشه‌های کسب‌وکار و نهایتاً خلأ نهاد شبکه‌ساز. علاوه بر این، در برخی از کارکردها، نهاد و یا سازمان‌هایی برای آن نقش در نظر گرفته شده‌اند، اما به علل مختلف، خروجی مطلوب و مناسب برای پیشبرد آن کارکرد در بومسازگان دیده نمی‌شود. این ضعف‌های کارکردی عمدتاً مرتبط با نظارت، تحقیق و توسعه، تأمین زیرساخت فنی و ارائه سایر خدمات فنی است.
Keywords
