تحلیلی آینده پژوهانه بر جایگاه بازیگران و ذینفعان کلیدی امنیت آبی کشاورزی

Abstract

تغییر اقلیم و بحران آب از بزرگ‌ترین نگرانی‌های بخش کشاورزی است. ازآنجاکه مسئله کمبود آب در درجه اول به مدیریت آن نسبت داده می‌شود، تأمین امنیت آبی مستلزم شناسایی بازیگران و متغیرهای کلیدی آن است. بازیگران کلیدی متعددی، از نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی گرفته تا کشاورزان، در مدیریت بحران آب تأثیر دارند. هدف اصلی این پژوهش تحلیل جایگاه بازیگران و ذی‌نفعان اصلی اثرگذار در امنیت آبی کشاورزی با روش آینده‌پژوهی در استان مازندران بود. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه و روش جمع‌آوری داده‌ها مصاحبه حضوری بود. تعداد نمونه‌های موردمطالعه شامل 16 نفر از کارشناسان و خبرگان این حوزه بودند که به‌روش هدفمند انتخاب شدند. برای تحلیل متغیرها و بازیگران از روش مقایسه زوجی مبتنی بر روش‌شناسی Mactor استفاده شد. براساس نتایج، اثرگذارترین و رقابت‌پذیرترین بازیگر در امنیت آبی کشاورزی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و کم‌اثرگذارترین نیز ‌شرکت آب و فاضلاب روستایی بود. تشکل‌های آب‌بران، شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان و جهاد کشاورزی استان به‌ترتیب سه بازیگری بعدی بودند که از موقعیت رقابت‌پذیری بالاتری نسبت به دیگر بازیگران برخوردار هستند. هم‌چنین، متغیرهای میزان و تنوع منابع آبی، مدیریت و حکمرانی خوب آب کشاورزی، پهنه‌بندی اراضی کشاورزی و تبیین الگوی کشت مناسب هر پهنه، توسعه سیستم و فناوری‌های نوین آبیاری نیز مؤثرترین متغیرهای امنیت آبی بودند. پیشنهاد می‌شود به‌منظور تسریع و تسهیل دستیابی به امنیت آبی کشاورزی با نظارت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، ایجاد یک کارگروه مشترک از شبکه متخصصان آب مشتمل بر کنش‌گران و ذی‌نفعان مختلف، برای برنامه‌ریزی مشارکتی و یکپارچه مدیریت منابع آبی کشاورزی در دستور کار قرار گیرد.

Keywords

• بحران آب
• تحلیل بازیگران
• حکمرانی آب
• کشاورزی پایدار
• مدیریت منابع آبی