تحلیل تاریخی اجتماعی مفهوم خلاقیت در طراحی سنتی

Abstract

طراحی سنتی اصطلاحی است که به دو معنی به کار گرفته می‌شود، نخست به معنی ترسیم نقوش و آرایه‌های تزئینیِ دارای سابقۀ تاریخی و دوم به معنی دیزاین و فرایند رسیدن به طرح محصول. این پژوهش روی معنی دوم تمرکز دارد. طراحی سنتی (با معنی دوم) موضوعی است که بسیار در مورد آن صحبت شده است، اما کار پژوهشی بسیار کمی در این حوزه به انجام رسیده است. یکی از عوارض این خلاء علمی این است که پندارها و پیش فرض‌های نادرستی پیرامون طراحی سنتی شکل گرفته است. محور این شناخت‌های غلط، موضوع خلاقیت در طراحی سنتی است. لذا این پژوهش با رویکرد تاریخ اجتماعی، به بررسی خلاقیت در طراحی سنتی می‌پردازد. پرسش‌های متوالی پژوهش عبارت‌اند از: میدان‌های فرهنگی اجتماعی، چگونه شناختِ خلاقیت در طراحی سنتی را تحت تاثیر قرار داده‌اند؟ و (با رویکردی تاریخی اجتماعی)، چگونه درکی از خلاقیت در طراحی سنتی شکل می گیرد؟ هدف این پژوهش، نخست واسازی شناخت رایج از خلاقیت در طراحی و صناعات سنتی، از زاویۀ مطالعات اجتماعی هنر است و دوم، ترسیم یک چهاچوب نظری جدید برای بررسی این موضوع. بدین منظور از یک روش تحقیق نظری، از نوع توصیفی ـ تحلیل محتوا استفاده شده است. در گام نخست مولفه­هایی به عنوان مفاهیم تحلیلی، مقوله بندی شده­اند. سپس در بخش تحلیل، به روش استدلالی و به کمک آن مقولات موضوع تحلیل شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که: طراحی سنتی خود یک مفهوم برساختۀ مدرن است و طراحی سنتی با طراحی مدرن تفاوت ماهیتی ندارد.

Keywords

• طراحی
• طراحی سنتی
• صناعات
• تاریخ اجتماعی هنر
• خلاقیت