Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Nov 2023)
DEĞİŞTİRİLEBİLİR ALANSAL BİRİM PROBLEMİ VE EKONOMİK FAALİYETLERİN MEKÂNSAL YOĞUNLAŞMASI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Abstract
Ekonomik birimlerin mekânsal yoğunlaşması, firmaların birbirine yakın konumlanmasıyla elde edilen faydalar, ölçek ekonomilerinden, teknik işgücü havuzundan, düşük nakliye ve iletişim maliyetlerinden ve teknoloji transferlerinden kaynaklanabilir. Ancak, bu yoğunlaşmanın etkili bir şekilde değerlendirilebilmesi ve bölgesel politikaların ekonomik büyüme ve kalkınmaya yönelik etkili bir şekilde geliştirilebilmesi için mekânsal yoğunlaşma ölçümlerinin tutarlı olması gerekmektedir. Bu noktada, mekânsal analizde karşılaşılan bir problem olan değiştirilebilir alansal birim problemine (MAUP) dikkat çekilmektedir. MAUP, toplu verilerin ve idari sınırların kullanılmasından kaynaklanan ve mekânsal analiz sonuçlarını etkileyebilen bir durumu ifade etmektedir. Bu çalışma, literatürde MAUP olarak bilinen bu sorunu ana hatlarıyla ortaya koymakta, önerilen çözüm yollarına vurgu yapmakta ve ekonomik faaliyetlerin yoğunlaşma ölçümlerinde MAUP etkilerini değerlendirmektedir. Genel bir değerlendirme yapıldığında, MAUP etkilerini azaltmak için sınırlandırılmamış bir mekânsal yapı ve bireyselleştirilmiş mekânsal verilerin kullanımının önemli olduğu sonucuna varılabilir. Ayrıca, ekonomik faaliyetlerin mekânsal yoğunlaşması ile ilgili çalışmalarda, kümelenmeye dayalı göstergeleri kullanan yaklaşımların MAUP'u dikkate almadığı, mesafeye dayalı yaklaşımların ise çeşitli açılardan MAUP etkilerini minimize ettiği belirtilmektedir.
Keywords
