گۆڤارا زانستێن مرۆڤایەتی یا زانكۆیا زاخۆ (Dec 2019)
ئه‌تڵه‌سى بگۆڕه زمانییه‌كانى شێوه‌زارى خۆشناوه‌تى
Abstract
ئه‌تڵه‌سى دیالێكتى كۆمه‌ڵێ نه‌خشه‌ى زمانیه، ئاماژه به چۆنیه‌تى بڵاوبوونه‌وه‌ى فۆڕمێكى زمانى ده‌كات له سنوورى ناوچه‌یه‌كى جوگرافى دیاریكراو. ئه‌م نه‌خشه‌یه به ڕێگاى چه‌ند هێمایه‌كى(ده‌نگى، لێكسیكى، ڕێزمانى و واتایى) قسه‌كه‌رانى ڕه‌سه‌نى سنوورى ناوچه‌كه ده‌خاته‌ڕوو. له‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا هه‌ندێ بگۆڕى زمانى هه‌ڵبژێردراوه و جیاوازى فۆنیمى، سینتاكسى و لێكسیكی به‌پێى هه‌ڵكه‌وته‌ى جوگرافى ده‌ستنیشانكراون و له‌سه‌ر نه‌خشه‌خراونه‌‌ته‌ڕوو. هه‌وڵدراوه ئه‌تڵه‌سى (10) ده بگۆڕى زمانى بكێشرێت و شیبكرێته‌وه، بگۆڕه زمانییه‌كانى لێكۆڵینه‌وه‌كه ته‌نها بگۆڕى فۆنیمین. ئه‌م توێژینه‌وه‌یه به‌پێى ڕێبازى (وه‌سفى-مه‌یدانى) ئه‌نجام دراوه، نوسینى ئه‌و بگۆڕانه به ڕێنوسى (IPA) نوسراون، واتا به ڕێنوسى ئه‌لفوبێى ده‌نگى جیهانى، جیاوازى و وه‌كیه‌كى بگۆڕه هه‌ڵبژێردراوه‌كان له‌سه‌ر نه‌خشه‌ى جیاجیا و به هێماى تایبه‌ت ده‌ستنیشان كراون. ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه له‌ژێر ناونیشانى (ئه‌تڵه‌سى بگۆڕه زمانییه‌كانى شێوه‌زارى خۆشناوه‌تی)یه، له‌دوو به‌ش پێكهاتووه: به‌شى یه‌كه‌م لایه‌نى تیۆرییه، باسى جۆره‌كانى. به‌شى دووه‌میش لایه‌نى پراكتیكییه، پێكدێت له(10) ده بگۆڕى زمانى، به شێوه‌ى وشه‌و هێما له‌سه‌ر نه‌خشه‌ى جیاجیا ده‌ستنیشانكراون، له‌گه‌ڵ پێشه‌كى و ئه‌نجام و پوخته‌ى باسه‌كه به زمانى عه‌ره‌بى و ئینگلیزى له‌گه‌ڵ لیستى سه‌رچاوه‌كان.
Keywords
