Bektaşî Bir Şair Behrî ve Divanında Yer Almayan Şiirleri

Abstract

İncelememiz, hayatı hakkında biyografik kaynaklarda herhangi bir bilgiye yer verilmeyen ve şiirlerinde işlediği konu itibarıyla Bektaşi olduğu düşünülen Behrî hakkındadır. Şairin şu ana kadar tespit edilebilmiş tek eseri divanıdır. Divanda; 1 muhammes, 42 müseddes, 1 mütessa, 1 müsemmen, 24 kaside, 2 terkibibent, 16 terciibent, 47 gazel ve 38 rubai bulunmaktadır. Bunlara ek olarak Behrî’nin divanında yer almayan 6 şiiri daha tespit edilmiştir. Behrî’nin şiirlerini ihtiva eden eser, Almanya Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmaları koleksiyonu (Staatsbibliothek zu Berlin-Preußischer Kulturbesitz) “Ms.or.oct.1592” demirbaş numarasında kayıtlı; çeşitli tarikatlarla ilgili şiirleri, mensur metinleri ve duaları içeren bir risale mecmuasıdır. Mecmua içerisindeki eserler Hurûfîlikle ilgili olmakla birlikte genellikle muhteva özellikleri itibarıyla bir araya getirilmiştir. Mecmuada sırasıyla; Risâle-i Haydarî-Tarîkat-nâme-i İlâhî, Esrâr-nâme-i Nakşî-i Akkirmânî, El-İlmü Noktatün Kesserhâ’l-câhilûn Hazret-i Alî kerrema’llâhu vechehu, Kitâb-ı Keşf-nâme-i İlâhî, Silsile-nâme-i Âl-i Abâ, Makâmât-ı Evliyâ Akşemseddîn, Kitâb-ı Rûhiyâ ve Gayr-ı Resâ’il isimli risaleler yer almaktadır. Ayrıca mecmuada hakkında bilgi verilen tarikatlarla ilgili manzum ve mensur eserlerden örnekler de bulunmaktadır. İncelememize konu olan kısım ise mecmuanın “162b-166b” sayfaları arasında Behrî’ye ait şiirlerin bulunduğu kısımdır. Burada Behrî’ye ait 9 manzume vardır. Bunlardan 3’ü Behrî’nin divanında yer almaktadır. Diğer manzumeler ise on iki imamı anlatan 1 mersiye, çeşitli ayetlerden iktibasların yer aldığı gazel nazım şekliyle yazılmış 1 elif-nâme, Bektaşilik hakkında 1 şiir ve yine Bektaşilikle ilgili 3 koşmadan oluşmaktadır. Koşmalardan biri on iki imam, diğer ikisi ise Abdal Mûsâ ile ilgilidir. Anahtar Kelimeler: Mecmua, Bektaşi, Hurûfîlik, Divan, Koşma.