جغرافیا و مخاطرات محیطی (Jan 2022)
هدفمندی تعیین اماکن احداث سازه‌های توری-سنگی با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه‌ای (موردمطالعه: شهرستان خرم‌آباد)
Abstract
امروزه با توجه به اعتبارات زیادی که بندهای اصلاحی در احداث پروژه‌های آبخیزداری به خود اختصاص می‌دهند، بررسی اولویت‌ها در مکان‌یابی نقاط بحرانی پیش از اجرای سازه‌ها می‌بایست به‌صورت جامع و دقیق صورت گیرد. شناخت درست و دقیق نقاط فرسایش پذیر و عوامل مؤثر در آن اقدامی ضروری است، که می‌توان با اقدامات به‌موقع آبخیزداری خواه از سازه‌ای و غیره سازه‌ای یا ترکیبی از آن‌ها، شدت آسیب‌های ناشی از فرسایش و رسوب زیر حوضه‌ها را به حداقل رساند؛ ازاین‌رو دقت در انتخاب اولویت‌ها و سیاست‌گذاری‌های در فعالیت‌های سازه‌ای حوضه‌های آبخیز از تأثیر بسزایی برخوردار است. در این پژوهش که باهدف مدیریت و طرح‌ریزی بنیادین، سازه‌های توری-سنگی در سطح شهرستان خرم‌آباد به‌منظور کنترل فرسایش و رسوب صورت گرفت از چهار معیار هیدرولوژیک، توپوگرافی، اقتصادی و اجتماعی و سایر شاخص‌های مرتبط با فرسایش و گسل که در ۱۴ زیر شاخص قرار می‌گیرند، با بهره‌گیری از فرآیند تحلیل شبکه‌ای به‌منظور وزن دهی این پارامترها و ورود آن به سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. با نگرش در نتایج، شاخص‌های تأثیرگذار به‌منظور مکان‌یابی سازه‌های توری-سنگی بیشترین وزن را زیر معیارهای فرسایش، پوشش گیاهی و گسل با وزن‌های ۱۴۵/۰، ۱۴۱/۰ و ۱۲۶/۰ به خود اختصاص دادند، که می‌توان از این نتایج برای پیشگیری از مخاطره‌های برآمده از فرسایش و رسوب که در ۵/۴ درصد از منطقه مطالعاتی قابل‌مشاهده است، استفاده نمود.هدف کلی تحقیق ارائه راهکارهایی مبتنی بر اصول علمی، ساده، کاربردی است. اولویت‌بندی از این طریق می‌تواند نقش مؤثری در قسمت هدفمندی اعتبارات آبخیزداری داشته باشد و با احداث سازه‌های مناسب خسارات را کاهش دهد. با توجه به اهداف پژوهش حاضر و اهمیت احداث سازه‌های آبخیزداری در کنترل فرسایش و رسوب‌گذاری، به‌منظور بهبود عملکرد این‌گونه پروژه‌ها، کاهش تخریب حوزه آبخیز و استفاده صحیح از آب‌های سطحی پیشنهاد می‌شود.
Keywords
