تبیین فقهی نگهداری از سلول‌های بنیادی موجود در خون بند‌ناف و وصیت به آنها

Abstract

سابقه و هدف: با پیشرفت علم پزشکی در زمینۀ استفاده از سلول­های بنیادی موجود در خون بند‌ناف در درمان طیف وسیعی از بیماری­ها و قابلیت استفاده از آنها برای افراد دیگر غیر از جنین و همچنین قابلیت نگهداری آنها به مدت طولانی، خلأ پژوهشی در زمینۀ حکم تکلیفی نگهداری و به تبع آن وصیت به سلول­های بنیادی به چشم می­خورد. ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف تبیین فقهی نگهداری از سلول­های بنیادی موجود در خون بند‌ناف و وصیت به آنها صورت گرفته است. روش کار: روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است که در آن محتوای مفاهیم به‌صورت نظام­دار توصیف عینی و کیفی محقق شده است؛ به‌علاوه این پژوهش بیشتر دربارۀ متن­های مکتوب و شفاهی به‌صورت استفتاء از چندی از فقهای معاصر شیعه در‌ زمینۀ این موضوع خاص صورت گرفته است. شیوۀ گردآوری مطالب کتابخانه­ای و ابزار جمع­آوری نیز عمدتاً فیش­برداری از کتاب­ها و استفاده از مقالات، تارنما­های معتبر اینترنتی و همچنین استفاده از نرم­افزارهای فقهی بود. مؤلفان تضاد منافعی دربارۀ این پژوهش گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: از منظر تعدادی از فقهای معاصر می­توان چنین گفت که نگهداری از سلول­های بنیادی موجود در خون بند‌ناف به‌طور کلی جایز است؛ اما ملاک جواز از نظر هر یک از آنان متفاوت است؛ بعضی نگهداری آنها را مطلقاً جایز می­دانند. برخی ملاک جواز را انجام تحقیقات و پژوهش­های علمی می­دانند. برخی دیگر رضایت صاحب سلول­ها یا ولی او را لحاظ نموده­اند و برخی دیگر جواز نگهداری را مبتنی بر منافع آن کرده­اند. در زمینۀ وصیت بر این سلول­ها چندی از فقهای معاصر قائل به جواز هستند. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل گویای این است که با استناد به آیات و روایات و اصل برائت می­توان قائل به جواز نگهداری از سلول­های بنیادی موجود در خون بند‌ناف شد. دربارۀ وصیت به این سلول­ها با توجه به منفعت عقلایی و مالکیت‌داشتن آنها حکم به جواز وصیت داده می­شود.

Keywords

• حکم تکلیفی؛ خون بند‌ناف؛ سلول‌های بنیادی؛ وصیت