برآورد اثرات زیست‌محیطی مزارع قزل‌آلای ایران با ضرایب پیامدهای چرخه عمر در شرایط عدم قطعیت

Abstract

فعالیت آبزی‌پروری و تخلیه آلاینده‌ها در بالادست رودخانه‌ها پیامدهای زیست‌محیطی گوناگونی مانند سمیت زیست‌بوم و تغذیه‌گرایی را به‌همراه دارد که نیازمند روشی جامع برای ارزیابی پیامدهای زیست‌محیطی است. لذا پژوهش حاضر روشی توسعه‌یافته برای تحلیل پیامدهای زیست‌محیطی براساس آنالیز کیفیت آب ورودی و خروجی مزارع پرورش ماهی و مبتنی بر ضرایب مدل ReCiPe در قالب مفهوم ارزیابی اثرات چرخه عمر (LCIA) ارائه نمود. در این چهارچوب، تأثیر زیست‌محیطی پرورش ماهی در دسته‌های مصرف آب، براساس رویکرد جدید ردپای آب خاکستری، به‌همراه تغذیه‌گرایی و سمیت برای پنج مجموعه پرورش ماهی قزل‌آلا در مناطق مختلف ایران محاسبه شد. نتایج مطالعه نشان داد که کل جامدات معلق (TSS) پارامتر کیفی غالب بود. هم‌چنین مصرف آب بیش‌ترین تأثیر را بر نتایج ارزیابی اثرات زیست‌محیطی داشت. آبزی‌پروری به‌طور میانگین منجر به افزایش 95 درصد خسارت معادل زیست‌محیطی از آب ورودی تا پساب خروجی مزارع شد که تأثیر آن بر سلامت انسان بیش‌تر از زیست‌بوم بود. عواملی مانند بار آلودگی، انتخاب رویکرد مدل‌سازی در ReCiPe و وزن‌دهی مؤلفه‌ها در عدم قطعیت نتایج اثرگذار بود. نتایج تحلیل حساسیت نشان داد تغییر در انتخاب رویکرد ReCiPe از سلسله مراتبی به برابری‌طلب باعث کاهش 35 درصد مجموع خسارت‌های شده است، درحالی‌که افزایش بار آلودگی ناشی از افزایش دبی یا غلظت آلاینده غالب در ردپای آب خاکستری می‌تواند به‌صورت خطی خسارت‌های معادل را افزایش دهد. بنابراین پیشنهاد شد ضمن مدیریت و استفاده بهینه از خوراک در مزارع، از سیستم‌های پیش‌تصفیه فاضلاب برای کنترل انتشار آلودگی استفاده شود.

Keywords

• آبزی‌پروری
• ارزیابی اثرات زیست‌محیطی
• تغذیه‌گرایی
• قزل‌آلا
• مدیریت کیفیت آب