بهبود خواص آکوستیک گونه‌های چوبی افرا و راش با تیمار آب گرمایی

Abstract

سابقه و هدف: از خصوصیات ویژه چوب، خاصیت آکوستیکی آن بوده که باعث کاربرد زیاد آن در ساخت ادوات موسیقی شده است. حصول اطلاعاتی از خواص آکوستیکی آن و عوامل تأثیر گذار بر بهبود این خصوصیات اهمیت زیادی دارد. از طرف دیگر اصلاح خصوصیات چوب با روش‌ های دوست دار محیط‌ زیست از فرآیند هایی است که امروزه اهمیت فراوانی پیدا نموده است. در این مطالعه دو گونه بومی شمال ایران شامل راش (Fagus orientalis L.) و افرا پلت (Acer velutinum) از نظر خاصیت آکوستیکی بررسی شدند. همچنین نمونه‌ های آزمونی تحت شرایط تیمار آب گرمایی قرار گرفتند. سپس اثر تیمار آب گرمایی بر خواص آکوستیک نمونه‌ ها به روش ارتعاش خمشی در تیر دو سر آزاد مورد سنجش قرار گرفت. مواد و روش‌ها: برای بررسی خواص آکوستیکی گونه‌های چوبی راش و افرا، نمونه‌هایی با ابعاد (مماسی) 20 × (شعاعی) 20 × (طولی) 360 میلی‌متر از تخته‌های این دو گونه‌ی چوبی طبق استاندارد ISO 3129 برش داده شدند. تیمار آب گرمایی با دمای 150 درجه سلسیوس و به مدت 5 ساعت روی نمونه‌ها اعمال گردید. خواص آکوستیک نمونه‌های تیمار شده شامل مدول الاستیسیته، میرایی ارتعاش، سرعت موج، کیفیت صوت، ضریب آکوستیک و کارایی تبدیل آکوستیک در دو جهت طولی- شعاعی و طولی- مماسی ارزیابی شدند و با خصوصیات آکوستیک نمونه‌های شاهد مورد مقایسه قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تیمار آب گرمایی چوب تأثیر معنی‌ داری روی بهبود تمامی خواص آکوستیک ارزیابی شده به غیر از مدول الاستیسیته و ضریب آکوستیک در مقایسه با نمونه‌های شاهد دارد. در حالت کلی نیز بیشترین تأثیر تیمار آب گرمایی چوب روی میرایی، کیفیت صوت و کارایی تبدیل آکوستیک در گونه افرا مشاهده گردید. نتایج همچنین بیانگر این بود که در نمونه‌ های تیمار شده اختلاف معنی‌ داری بین خواص آکوستیک اندازه‌ گیری شده در دو جهت طولی- شعاعی و طولی- مماسی وجود نداشت. نتیجه‌گیری: تأثیر تیمار آب گرمایی روی بهبود خصوصیات آکوستیک نمونه‌ ها می‌ تواند به دلیل خروج مواد استخراجی محلول در آب این نمونه‌ها با پاک‌سازی مواد انباشته شده در مجاری آوندی و سایر عناصر ساختمانی، طی تیمار و همچنین افزایش ثبات ابعادی نمونه‌ های تیمار شده باشد. با توجه به نتایج این مطالعه می‌ توان تیمار آب گرمایی گونه‌ های چوبی بخصوص گونه افرا را برای استفاده در ساخت صفحات صوتی و همچنین جعبه‌‌ های تشدید صدای آلات موسیقی مانند سنتور، زیلوفن و ویولن پیشنهاد نمود. کلیدواژگان: تیمار آب گرمایی، خواص آکوستیک، آلات موسیقی، ارتعاش خمشی، مواد استخراجی.

Keywords

• تیمار آب گرمایی
• خواص آکوستیک
• آلات موسیقی
• ارتعاش خمشی
• مواد استخراجی