اثر آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی کشورهای منتخب عضو اوپک

Abstract

کشورهای منطقه­ خاورمیانه بویژه کشورهای حوزه­ خلیج فارس و شمال آفریقا با اقتصاد متکی بر صادرات نفت خام همراه هستند که به تبع آن، عواملی از قبیل تغییرات حجم صادرات و نوسانات نرخ ارز، سایر متغیرهای کلان بویژه درآمدهای دولت به شدت دچار نوسان شده و اقتصاد این کشورها را آسیب­پذیر نموده است. از طرف دیگر، کشورهای مذکور به واردات کالاهای استراتژیک (که با توجه به وضعیت کشورها می­توانند کالاهای اساسی و یا ضروری باشند)، از جمله غذا و دارو وابسته هستند. این عوامل منجر به افزایش آسیب­پذیری اقتصادی این کشورها از جمله ایران شده است. ابلاغ سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی در سال 1392 نشان می‌دهد این موضوع در ایران حائز اهمیت بسیار است. لذا در این مطالعه، شناخت اقتصاد ایران و جایگاه آن در منطقه، خود نقطه آغازینی برای شناخت وضعیت شاخص‌های اقتصادی از منظر میزان آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی می‌باشد. در این مطالعه، شاخص‌های آسیب‌پذیری و تاب‌آوری اقتصادی کشورهای منتخب عضو اوپک طی دوره­ 2002 تا 2013 میلادی محاسبه شده است تا به دو پرسش اساسی پاسخ داده شود. پرسش اول، آنکه وضعیت اقتصاد کشورهای عضو اوپک بویژه ایران از منظر آسیب­پذیری و تاب­آوری اقتصادی در میان کشورهای عضو اوپک چگونه است؟ همچنین تولید ناخالص داخلی با هر یک از شاخص‌های آسیب­پذیری اقتصادی و تاب­آوری اقتصادی در کشورهای مذکور چه ارتباطی دارد؟ نتایج حاصل از این مطالعه، نشان می­دهد که کشورهای الجزایر، اکوادور، ایران، نیجریه و ونزوئلا در وضعیت پسر ولخرج قرار داشته اما پتانسیل افزایش تاب آوری اقتصادی را در سال‌های آینده خواهند داشت. همچنین کویت در بهترین وضعیت و امارات متحده­ عربی در وضعیت خودساخته قرار می­گیرند. نتایج نشان می­دهد آسیب­پذیری اقتصادی، رابطه­ای عکس و تاب­آوری اقتصادی، رابطه­ای مستقیم با تولید ناخالص داخلی داشته و اثر تاب­آوری اقتصادی در میان کشورهای مورد مطالعه بیشتر بوده است

Keywords

• آسیب‌پذیری اقتصادی
• تاب‌آوری اقتصادی
• تولید ناخالص داخلی
• اوپک