Zmienność układu i morfologii dna rzecznego w rejonie oddziaływania narzutowego bystrza o zwiększonej szorstkości (przykład z rzeki Porębianki)

Abstract

W pracy przedstawiono wpływ bystrza o zwiększonej szorstkości na układ i morfologię koryta rzecznego. Do badań wybrano jedno z dwudziestu pięciu bystrzy znajdujących się w korycie rzeki Porębianki, usytuowane w środku kaskady. Na obserwowanym odcinku stwierdzono dużą zmienność morfologiczną koryta, która była spowodowana przechodzącymi na przestrzeni lat 2010–2011 falami wezbraniowymi. Dodatkowo, w pewnym okresie zmiany w układzie i morfologii koryta zaszły w skutek działania prac utrzymaniowych. Działania te polegały na naprawie uszkodzonych podczas wezbrania bystrzy o zwiększonej szorstkości, ale także i na niekorzystnej ingerencji w dno koryta rzecznego. Pomimo antropogenicznego wpływu na koryto, z przeprowadzonych badań wynika, że morfologia analizowanego koryta rzecznego powraca do swoich naturalnych struktur, które są charakterystyczne dla rzek roztokowych. Potwierdza to tezę, że bystrza o zwiększonej szorstkości powodują zróżnicowanie morfologii koryta rzecznego i odtworzenie jego roztokowego charakteru, a tym samym możemy stwierdzić, że rzeka ma tendencję do pewnego bronienia się przed szkodliwą działalnością człowieka. Ponadto w pracy określono początek ruchu rumowiska dla ziaren otoczaków znajdujących się w korycie Porębianki podczas hydrodynamicznych warunków zastanych przy pomiarach terenowych. Warunki te określono na podstawie wykresu Shieldsa i wykresu obrazującym graniczne naprężenie styczne dla danych średnic ziaren otoczaków.

Keywords

• morfologia koryta rzecznego
• bystrze o zwiększonej szorstkości
• zróżnicowanie
• początek ruchu rumowiska
• rzeka Porębianka