هنر و تمدن شرق (Sep 2019)
بازتاب آیین ذن بودیسم در نظریه و اجرای نمایش نو ژاپن
Abstract
نمایش نو ژاپن پس از گذشت شش قرن از ابداع آن، همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد. در این نمایش پیچیده و رازآلود مجموعه‌ای از اندیشه‌ها و هنرهای ژاپنی درهم‌آمیخته‌اند و در این میان حضور آیین ذن، در شکل‌گیری و اعتلای نمایش نو قابل تأمل و بررسی است. هرچند برخی از محققان دربارۀ میزان اهمیت این حضور ابراز تردید کرده و آن را به چالش کشیده‌اند، اما از سوی دیگر عده‌ای از صاحب‌‌نظران نمایش نو را از اساس وامدار و متعلق به آیین ذن بودیسم دانسته‌اند. در این مقاله با بررسی برخی از اصول نظری و اجرایی نمایش نو شامل مبانی زیبایی‌شناسی، نظام حرکتی، ویژگی‌های ماسک، نحوۀ هدایت بازیگر و ... ، پیوند عمیق و ناگسستنی میان آیین ذن و نمایش نو آشکار شده است. ایجاد این پیوند تا حد زیادی مرهون نبوغ و اندیشه‌های «زآمی موتوکیو»، بازیگر، نمایشنامه‌نویس و نظریه‌پرداز نمایش نو است. او برای تدوین اصول نمایش نو به صورت مستقیم و غیرمستقیم از مفاهیم ذن بودیستی بهره گرفته است و از همین‌رو اندیشه‌های این دیده‌ور تئاتر شرق، خود می‌تواند به مثابۀ تبلور مفاهیم آیین ذن در نمایش نو محسوب شود.
Keywords
