بررسی تأثیر فرم‌های نانو و غیر ‌نانو (توده‌ای) اکسید روی (ZnO) بر جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچه‌های تنباکو Nicotiana tabacum L.))

Abstract

کاربردهای روزافزون اکسید روی توده‌ای و نانو می‌تواند، سبب آلوده­شدن گسترده محیط زیست گیاهان به این مواد ‌گردد. در این مطالعه تأثیر اکسید ‌روی توده‌ای تجاری (اندازه <1000 نانومتر) و نانواکسید‌ روی (اندازه معادل 25 نانومتر) بر روی جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌های تنباکو، بررسی شد. بذرها در یک طرح کاملاً تصادفی و در 3 تکرار، تحت تیمار 10 سطح (2000، 1000، 500، 100، 50،10، 5،5/2 ،2/0 ،04/0 پی‌پی‌ام) از دو فرم اکسید روی (توده‌ای و نانو) و آب دوبار تقطیر به­عنوان شاهد، قرار گرفتند و جوانه‌زنی در مدت 14‌ روز و نیز برخی صفات کمی و کیفی در روز ‌21 رشد گیاهچه‌ها بررسی شدند. بر اساس نتایج، تیمارها بر ‌درصد جوانه‌زنی نهایی و زمان رسیدن به 50 درصد جوانه‌زنی، اثر مثبت نداشتند، اما میانگین زمان و ضریب یکنواختی جوانه‌زنی، تحت ‌تأثیر غلظت‌های بالا (به­ویژه برای فرم نانو) افزایش یافتند. تیمارهای فرم نانو از 50‌ به بعد و توده‌ای از 100 پی‌پی‌ام به بعد، محدودکننده طول هیپوکوتیل بوده، درحالی­که اثر مهاری بر طول ریشه‌چه از سطوح پایین‌تر فرم توده‌ای (2/0پی‌پی‌ام به بعد) و در تمام سطوح نانو فرم، نمودار گردید. اغلب تیمارها به­ویژه در غلظت‌های بالا، بر‌ شاخص‌ طول هیپوکوتیل نسبی، شاخص تحمل ریشه‌چه، شاخص تحمل جوانه‌زنی، شاخص تحمل طول گیاهچه و ضریب آلومتری تأثیر منفی گذاردند و این اثر مهاری در سطوح پایین‌تری از فرم نانو نسبت به فرم توده‌ای اتفاق افتاد. کاهش رنگ لپه‌ها و خوابیدگی گیاهچه‌ها در غلظت‌های بالاتر از 10 پی‌پی‌ام، می‌تواند به‌دلیل کاهش کلروفیل و تغییر در میزان تنظیم‌کننده‌های رشد، اتفاق افتاده باشد.

Keywords

• بقای گیاهچه
• ‌تنباکو
• جوانه‌زنی
• فلز سنگین
• نانو‌اکسید روی