تجزیه گرافیکی ژنوتیپ، محیط و برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای عملکرد روغن در گشنیز

Abstract

گشنیز یکی از مهم‌ترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده می‌شود. بررسی ژنوتیپ‌های مختلف گشنیز تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار کمک می‌کند. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید (E3) انجام گرفت. از روش GGE بای‌‌پلات برای بررسی 21 ژنوتیپ گشنیز در سه محیط استفاده شد. تجزیه مرکب عملکرد روغن نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار بود. نتایج حاصل از روش بای‌پلات نشان داد که مولفه اول 71.9 و مولفه دوم 24 درصد (در مجموع 95.9 درصد) از کل تغییرات را توجیه نمودند. بر اساس بای‌پلات ژنوتیپ فرضی ایده‌‌آل، ژنوتیپ‌های G17 و G4 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد روغن، بهتر از سایر ژنوتیپ‌ها بودند و سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های مورد بررسی داشتند. علاوه بر آن، ژنوتیپ G18 در محیط‌های E2 و E3 و ژنوتیپ G9 در محیط E1 ژنوتیپ‌های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. بررسی و مقایسه محیط‎ها نیز نشان داد که محیط‌های E2 و E3 از نظر رتبه ‎بندی، گروه‌بندی و تعیین سازگاری ژنوتیپ‌ها، کاملاً مشابه هم عمل کردند، در صورتی که محیط E1 متفاوت از سایر محیط‌ها بود. در مجموع نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بودند. محیط E2 نزدیک‌ترین محیط‌ به محیط ایده‌آل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.

Keywords

• پایداری
• ژنوتیپ ایده‌آل
• عملکرد روغن
• گشنیز