اطلاعات جغرافیایی (Jul 2001)
طبقه بندی عوامل هواشناسی در تعیین وقوع خشکسالی با استفاده از مدل اسکالوگرام (مطالعه موردی: ایستگاه همدان)
Abstract
خشکسالی عبارت است از کمبود بارش در دوره ای بلندمدت به نحوی که باعث کمبود رطوبت در خاک و سبب کاهش آب های جاری شود و بدین طریق فعالیت های انسانی و حیات طبیعی گیاهی و جانوری را برهم زند. در اقالیم مختلف مدت زمانی که لازم است از آخرین بارش بگذرد تا آب رودخانه ها و رطوبت خاک کاهش محسوسی پیدا کند، یکسان نیست. بنابراین نمی-توان تعریف دقیق و فراگیری از خشکسالی ارائه کرد. به همین دلیل متخصصان هر یک از دیدگاهی متفاوت تعریفی از خشکسالی پیشنهاد کرده اند.در مقاله حاضر با توجه به 11 عامل هواشناسی که در شدت خشکی و خشکسالی نقش دارند، جهت طبقه بندی تأثیر این عوامل در مشخص نمودن سال های خشک استفاده شده است. از این عامل ها میزان ثبت 6 عامل بارش، حداکثر بارش روزانه، تعداد روزهای بارانی، نقطه شبنم، رطوبت نسبی و ابرناکی به عنوان عوامل کاهش دهنده شدت خشکسالی و 5 عامل حداکثر دما، متوسط دما، میزان ساعات آفتابی و تبخیر به عنوان عوامل تشدید کننده خشکسالی انتخاب شده-اند که با استفاده از مدل اسکالوگرام به طبقه بندی این عوامل در ایستگاه هواشناسی سینوپتیک همدان در طی دوره آماری 1989 تا 1997 پرداخته شده است. این طبقه بندی می تواند برای عوامل بیشتر و سال های طولانی تر در هر ایستگاهی به کار گرفته شود تا درتعیین سال های وقوع خشکسالی فقط به میزان بارش اکتفا نشود و عوامل دیگر نیز براساس اولویت خود، در محاسبات دخالت داده شوند.با توجه به طبقه بندی و استفاده از جداول مذکور در ایستگاه همدان، 11 مورد انتخابی از عوامل هواشناسی مورد مطالعه در تعیین روند خشکسالی به ترتیب اولویت به شرح زیر انتخاب گردید:1- حداکثر دما 2- حداقل دما 3- متوسط دما 4- بارش 5- حداکثر بارش روزانه 6- تعداد روزهای بارانی 7- نقطه شبنم 8- رطوبت نسبی 9- ابرناکی 10- ساعات آفتابی 11- تبخیر
