İstem (Dec 2020)
Cinuçen Tanrıkorur’a Âit “Kârçe-İ Nüh Felek” Eserinin Biçim Özellikleri Açısından Tahlîli
Abstract
Türk mûsikîsinde 15. yüzyıldan 20. yüzyılın son çeyreğine kadar bestelenmiş olan “kâr” formu, dindışı formlarının en büyüğü ve en san’atlısıdır. Ancak çok az sayıda eser bestelenmiştir. Kâr formunun özelliklerini taşımakla birlikte daha kısa ve sâde olarak bestelenen “kârçe” formu; makâm, usûl, güfte zenginliği bakımından Türk mûsikîsi icrâsında ve eğitiminde büyük önem taşımaktadır. Bu sebepten çalışmanın evrenini Türk mûsikîsinde “Kârçe Formu”, örneklemini ise güftesini Mustafa Tahralı’nın yazdığı, Cinuçen Tanrıkorur’un bestelediği “Rast Kârçe-i Nüh Felek” adlı eser oluşturmaktadır. Eserin bir özelliği de kâr-ı nâtık olarak yazılan güftenin kârçe formunda bestelenmiş olmasıdır. Dolayısıyla güfte açısından "kâr-ı nâtık", biçim açısından "kârçe" formlarının birlikte işlendiğini gösteren, önemli ve özgün yapıya sâhip bir bestedir. Çalışmada; Kârçe-i Nüh Felek eserinin; Bölüm, cümle ve diğer ezgi yapılarına âit biçim özellikleri ile ezgi-usûl-güfte kullanımları nasıldır? sorularına açıklık getirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçlardan hareket ile Tanrıkorur’un kârçe formunu nasıl kullandığına dâir biçim özellikleri tespit edilmiş ve yorumlanmıştır. Konunun yeterince açıklanabilmesi için bulgular; görüşme, eser tahlîli ve kaynak taraması yöntemleriyle elde edilmiş, bulguların incelenmesi ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan yöntem: “Gülçin Yahya Biçim Tahlîli Yöntemi”dir. Buradan hareketle eser içerisinde saz payları, köprüler, dolaplar, usûller, cümleler ve bölümler tespit edilmiştir. Eser Kurgusu ve İcrâ Akışı olmak üzere yeni sembol ve terminolojilerle ortaya konmuştur. Tanrıkorur’un klasik üslûp içinde ezgi-usûl-güfte yapılarını kurgulayan matematiksel bir bestecilik anlayışına sâhip olduğu görülmüştür.
Keywords
