Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (Mar 2023)
ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME
Abstract
Toplum kültürünün en önemli göstergelerinden biri olan geleneksel giyim kuşam, bir milletin milli kültürünü, inançlarını, geleneksel örf ve adetlerini, yaşam tarzlarını simgeler ve kimliğinin oluşmasında önemli bir rol oynar. Geleneksel giyim kuşam, yöresel özellikler taşıdıklarından genellikle resmi bayramlarda, kutlamalarda, kurtuluş günlerinde, şenliklerde, festivallerde ve ilimizin temsil edildiği hemen her yerde sergilenmektedir. Geçmişten günümüze yörenin taşımış olduğu kültürel birikimin somut bir göstergesi olan bu kıyafetlerin sergilenmesi günümüzde önemlerini daha da artırmaktadır. Çanakkale Ayvacık köylerinde yaşayan Türkmenlerin özel günlerde, düğünlerde, törenlerde, şenliklerde geleneksel kıyafetlerini kullandığı bilinmektedir fakat Çanakkale Ayvacık köylerinde Türkmen giyim kuşamı konusunda literatürde çok az araştırma yapıldığı gözlemlenmiştir. Bu amaçlar doğrultusunda Türkmen giyim kuşamının belirlenebilen örneklerini bilimsel yöntemlerle belgelemek, arşivlemek, günümüz insanı ve gelecek nesillere tanıtmak, onların giyim kuşamı bakımından değerlerini ortaya koymak amacıyla araştırılması hedeflenmiştir. Türkmenlerin yaygın olarak yaşadıkları Çanakkale’ye bağlı Ayvacık köylerinde (Güzelköy, Çiftlik köy) alan araştırması yapılarak giyilen Türkmen gelin ve kadın giysileri araştırılmış; isimleri birer birer tespit edilip tanımlanmıştır. Yapılan alan araştırması sonucunda giyim kuşam; başa giyilenler, sırta giyilenler, ayağa giyilenler, aksesuarlar şeklinde tespit edilerek, kullanma biçimleri, sembolik anlamları, ne şekilde hazırlandıkları, hangi durumlarda kimler tarafından giyildikleri açıklanmıştır. Bu bağlamda araştırmada, Çanakkale Ayvacık köyleri örneklerinden hareketle giyim kuşama ad verilmesi ile ilgili hususlar; folklor, sosyo-kültürel durum ve anlambilim perspektifinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu araştırma ile Türkmen giyim kuşamının genel özelliklerinin ortaya konulması ve bu değerlerin yaşatılması açısından konu “Çanakkale Ayvacık Köylerine İlişkin Bazı Bilgiler ve Hıdırellez Şenliği”, “Metin; Doku, Bağlam ve Anlambilim Perspektifinde Türkmen Giyim Kuşam Adlarına Bakış”, “Sosyo-Kültürel Bağlamda Türkmen Giyim Kuşamı ve Sürdürebilirliği Üzerine Tespitler” başlıkları altında incelenmiştir. Araştırmada, Çanakkale ili Ayvacık ilçesi Güzelköy ve Çiftlik köyünde görülen Türkmen giyim kuşamının zenginliğini gösteren örnekler sunulmuştur. Bu örneklerin Çanakkale’ye bağlı Ayvacık köylerinde zamanla yaşam biçimlerinin değişmesiyle giyim kuşamda da farklılaşmalar yaşandığı, yeni kuşağın Türkmen giyim kuşamına ait özellikleri yeterince tanımaması talebin azalmasında etkili olduğu gözlemlenmiştir. Çalışma sürecinde hem bölge tanıtımına hem de nesiller arasındaki kültürel aktarımın sağlanmasına yardımcı olacağını düşünerek Türkmen giyim kuşamının önemi, güncel durumu ve sürdürebilirliği bakımından konu ele alınmıştır.
