توانش کاربرد‌شناسی در زبان انگلیسی در فراگیران دو‌زبانه (فارسی-بلوچی) و تک‌زبانه (فارسی): تمرکز بر مجموعه کنش گفتاری امتناع

Abstract

پژوهش حاضر سعی بر بررسی توانش کاربرد‌شناسی فراگیران فارسی و فارسی-بلوچ در ضمن یادگیری زبان انگلیسی به‌عنوان زبان دوم و زبان سوم‌شان داشت. کاربرد راهبرد‌های امتناع با توجه به شأن و مقام طرف صحبت (پایین‌تر، مساوی و بالا‌تر) و انواع کنش‌های انگیزشی (درخواست، دعوت، پیشنهاد، توصیه) مورد بررسی قرار‌گرفت. افزون بر این، تشخیص راهبردهای امتناعِ مناسب در زبان انگلیسی با توجه به فاصلۀ اجتماعی بین افراد، رابطۀ قدرت آنها و میزان تحمیل امتناع مورد مطالعه قرار‌گرفت. از 36 فراگیر زبان انگلیسی فارسی-بلوچ و 33 فارسی‌زبان خواسته‌شد تا به آزمون تکمیل گفتمان نوشتاری و آزمون تکمیل گفتمان چند‌گزینه‌ای پاسخ دهند. نتایجِ پژوهش تفاوتهایی را در فراوانی و تناوب قواعد معنایی بکار‌برده‌شده توسط شرکت‌کنندگان بلوچ و فارس نشان داد. فراگیران فارسی‌زبان بیشتر از فرمولهای غیر‌مستقیم و راهبرد‌های حفظ وجهه در پاسخ‌هایشان استفاده کردند، در حالیکه فراگیران فارسی-بلوچ انواع مستقیم‌تری از قواعد معنایی را با درجات مختلف فراوانی مورد استفاده قرار‌دادند. به‌استثنای ردِ پیشنهاد که در آن فرار از موقعیت و امتناعِ مستقیم بیشترین کاربرد و بیان تأسف کمترین کاربرد را دارا بودند، در سایر موارد، رایج‌ترین قاعده‌های معنایی عذر/توجیه، بیان تأسف و امتناع مستقیم بودند. بهرحال، در ارتباط با تشخیص راهبرد امتناعِ مناسب، فراگیران بلوچ توانش کاربرد‌شناسی بهتری نسبت به فارسی‌زبان‌ها بروز ندادند، به‌نحوی که تفاوت بین دو گروه در تشخیص راهبرد‌های مناسب معنا‌دار گزارش نشد.

Keywords

• توانش کاربرد‌شناسی
• کنش گفتاری امتناع
• فارسی‌زبان
• بلوچ‌زبان
• دو‌زبانه
• تک‌زبانه