خاستگاه‌های تاریخی حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت: طیف‌سنجی سال انتشار مآخذ

Abstract

مقدمه: حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت به عنوان شاخه‌ای از رفتار اطلاع‌یابی شاهد افزایش روزافزون در انتشارات است، به نظر می‌رسد از نظر استنادی می‌توان خاستگاه‌های تاریخی این حوزه را به‌ عنوان حوزه‌ای متفاوت بررسی کرد. به دلیل نبود پژوهشی که نوسانات تاریخی این حوزه را به صورت علمی و عینی نشان دهد؛ پژوهش حاضر به تعیین خاستگاه‌های تاریخی حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت با استفاده از رویکرد طیف‌سنجی سال انتشار مآخذ در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس (Scopus) از ابتدا تا پایان سال 2021 پرداخت.روش بررسی: پژوهش حاضر توصیفی بوده و با استفاده از رویکرد طیف‌سنجی سال انتشار مآخذ (RPYS) انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه مدارک ثبت شده در زمینه رفتار اطلاع‌یابی سلامت در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس از ابتدا تا پایان سال 2021 تشکیل داد. نمونه‌گیری به روش سرشماری انجام شد و با استفاده از راهبرد جستجوی مناسب تعداد 1414 مدرک در زمینه رفتار اطلاع‌یابی سلامت بارگذاری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از برنامه نرم‌افزاری CRExplorer، انجام شد. یافته‌ها: از کل منابع دارای بیشترین هم استنادی 7 عنوان کتاب و 21 عنوان، مقاله بود این امر نشان دهنده تأثیرگذاری مقالات در شکل‌گیری خاستگاه تاریخی حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت است، هر چند این حوزه در سال‌های نخست به طور کامل از کتاب‌های حوزه ارتباطات و روان‌شناسی متأثر بود. بر اساس یافته‌ها این حوزه بیشتر از موضوعات حوزه روانشناسی متأثر بود. اما کم‌کم نشانه‌هایی از آثار مربوط به حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی، سواد سلامت، و روش تحقیق نیز در منابع مورد استناد مشاهده شد؛ به گونه‌ای که می‌توان گفت در دهه 2010 میلادی اغلب آثار هم استناد شده در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی بوده و در کنار آن، موضوعات سلامت و بهداشت نیز بود.نتیجه‌گیری: می‌توان پیش‌بینی کرد حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت، در سال‌های آتی با افزایش انتشارات، تأثیرات بیشتری از حوزه سلامت و نظریه‌های مربوط به آن خواهد گرفت و بدینگونه جایگاه خود را به عنوان حوزه‌ای نوظهور و مستقل از حوزه رفتار اطلاع‌یابی بیش از پیش به دست خواهد آورد.

Keywords

• اطلاعات سلامت کاربر
• رفتار اطلاع‌یابی
• کتابسنجی