Majallah-i Huqūqī-i Biyn/al-milalī-i (Apr 2022)
دادرسی بین المللی در نظم معاصر حقوق بین الملل
Abstract
امروزه در نظام حقوقی بین‌المللی، کارکردهای سه‌گانه تقنین، اجرا و قضا، به طرق مختلف تجسم یافته‌اند و در این میان، سامانه قضایی بین‌المللی در دهه‌های اخیر رشد قابل ملاحظه‌ای یافته است. اگرچه تعدد مراجع رسیدگی بین‌المللی به بروز چالش‌هایی نظیر چندپارگی در حقوق بین‌الملل منجر شده، اقبال دولت‌ها نسبت به رشد کمّی این مراجع، آشکارا نمودار «قضایی‌گرایی» در بستر نظم معاصر حقوق بین‌الملل است که البته در چارچوبی وسیع‌تر می‌توان آن را بخشی از رشد «حقوقی‌گرایی» حاصل از تجربه تلخ جنگ‌های جهانی ارزیابی کرد. افزایش شمار مراجع دادرسی، تحول کارکردی آنها را هم به همراه داشته و کاربری این مراجع را حتی از قلمرو رسمی آن فراتر برده است. درست است که بنیان صلاحیت این مراجع رسیدگی به اختلافات بین‌المللی هنوز بر رضایت دولت‌ها استوار است، اما امروزه این مراجع به بازیگران فعال بین‌المللی بدل شده‌اند که فعالیت خود را در قالبی چندکارکردی، از ایفای نقش‌های رسمی خود (دادخواهی و حل اختلاف، کارکردهای اجرایی و اداری و گاه کنترل تبعیت حقوق داخلی از حقوق بین‌الملل)، به کارکردهای ماهوی (تولید دانش حقوقی، خلق قواعد حقوقی، شکل‌دهی و تثبیت انتظارات هنجاری بازیگران بین‌المللی و البته پیشبرد حاکمیت قانون و عدالت بین‌المللی) نیز توسعه بخشیده‌اند.
Keywords
