Selçuk İletişim (Jun 2013)
TÜRK SİNEMA TARİHİNİN ALTPOLİTİKASI (1896-1923)
Abstract
Türk sinema tarihine ilişkin belgeleri yorumlama genellikle üstten tarih yaklaşımıyla yapılmakta-dır. Oysa toplumsal alan dinamik ve hareketlidir. Bazı sosyal bilimcilerin altpolitika olarak nite-lendirdiği bu alan, yukarıda üretilen kararların her zaman karşılığını bulmayacağını anlatır. Sı-radan insan, çeşitli taktik ve stratejilerle yukarıda alınan ve uygulanmak istenen kuralları işlevsiz hale getirebilir. Osmanlı İmparatorluğu'na sinemanın geldiği 1896 yılı göz önüne alındığında sinemayla ilgili kontrol içerikli kuralları işlevsizleştirecek başka faktörler de vardır. Altyapısal yetersizlikler, dış güçlerin Osmanlı İmparatorluğu'ndaki nüfuzu ve yerel iktidarların merkez karşı-sında güçlenmesi bu faktörler arasındadır. Bu koşullarda sinema filmleri ve gösterimlerinin siya-sal iktidarın kodları ötesinde tarih sayfalarında yer alması kolaylaşır. Bu makale, yeni belgelerin ışığında, Osmanlı İmparatorluğu'nda sinema tarihinin altpolitikasını incelemektedir. Bu tarihsel çalışmadan elde edilen bulgular yorumlandığında Osmanlı ülkesinde altyapısal yetersizliklerden ve geniş toplum kesimlerinin taktiklerinden kaynaklanan nedenler dolayısıyla incelenen dönemde sansür ve denetime dair üstpolitik uygulamaların yeterince hayata geçirilemediği görülmektedir.
