iNFOTEZY (Dec 2015)
Kartograficzna prezentacja informacji propagandowych / Cartographic presentation of propaganda information
Abstract
Pomimo gwałtownego rozwoju technik przekazu i zapisu informacji w ostatnich latach, mapa nadal stanowi jeden z najbardziej efektywnych sposobów przekazywania informacji. Ma ogromny wpływ na postrzeganie świata przez jej odbiorców, ponieważ informacja przedstawiona na mapie – gdzie fakty i zjawiska zostały rozmieszczone w przestrzeni geograficznej – zwykle uznana zostaje za wiarygodną. Każda mapa jest subiektywnym dziełem kartografa (autora, redaktora, wydawcy). Niektóre z nich jednak podlegają tak silnemu jego wpływowi, że stają się narzędziem w służbie propagandy. Zamiarem kartografa staje się wówczas skupienie uwagi odbiorców na idei, którą stara się zaakcentować, a w efekcie uzyskanie wpływu na opinię publiczną,. Mapa stanowi element propagandy wizualnej – obok ulotek, plakatów, prasy, fotografii, transparentów. Bardzo często treści propagandowe bywają zamieszczane na mapach, kiedy stają się one argumentami dla politycznej perswazji w przypadku roszczeń terytorialnych. W ten sposób stają się one elementem strategicznym w walce o terytoria. Mogą towarzyszyć procesowi kształtowaniu się granic państwowych lub administracyjnych, podkreślać mocarstwowość określonego obszaru lub dokumentować konieczność rewizji rubieży. Bywają opracowywane na użytek propagowania osiągnięć, sukcesów społeczeństwa lub też dla głoszenia przekonań i ideologii pewnej grupy ludzi. Mogą towarzyszyć różnorodnym innym wydarzeniom społecznym, gospodarczym, politycznym, budzącym emocje opinii publicznej. Ponieważ w procesie przekazu informacji przy pomocy mapy zaangażowany jest receptor wzroku, do dyspozycji kartografa-propagandzisty pozostaje szereg środków graficznej prezentacji, typowych dla różnych graficznych form propagandy wizualnej, ale także takich, które wynikają z właściwości mapy. Należą do nich: odwzorowanie kartograficzne, skala, treść podkładowa, dane, generalizacja kartograficzna, forma prezentacji kartograficznej, symbole, napisy, barwy oraz zestawienie map. Znajomość ich cech pozwala na umiejętny dobór owych „kartograficznych środków ataku”, czego efektem staje się wzmocnienie przekazu kartograficznego i utrwalenie prezentowanych na mapie informacji w pamięci odbiorcy.
