مطالعات قرآن و حدیث (Sep 2020)
تحلیل انتقادی احادیث مهریه معنوی حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
Abstract
در برخی روایات شیعی برای حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) علی‌رغم بیان مهریه متعارف و مادی، «مهریهای معنوی» در نظر گرفته شده که بیانگر گونهای از مهریهای هبهای از سوی خداوند است. بخشی از دنیا و بخشی از آبهای دریاها و رودها در زمره این «صداق معنوی» نیز قرار گرفتهاند. قدر متیقّن روایات و مجموعه قرائن نشان میدهد که این هبه و هدیه، چنان‌که عرف به زوجین میبخشد و امری رایج تلقی میشود، قابل پذیرش است، اما در مفاد این مهریة هبه شده از سوی خداوند به ایشان مناقشه است. لذا توجیه این احادیث به «مهریه معنوی» را نیز برنمیتابد. برآیند تحقیق پیشرو حاکی از آن است که این احادیث با محتوای مزبور در کتابهایی چون کافی و الهدایةالکبری به عنوان کتابهایی شاخص در نقل این احادیث، ضمن منقبتخواهی برای مقام حضرت فاطمه(سلام الله علیها) و ضعف موجود به خاطر وجود راویان غالی و نیز تعارض مستقر و یا تناقضات، از نظر فقهی صحیح به نظر نمی‌رسند. ضمن اینکه میتوان بنمایههای آن را در اسرائیلیاتی در منابع سنّی از قول کعبالأحبار و دیگر همگنانش یافت که به برخی از رودها و دریاها فضیلتی دوچندان بخشیدهاند. این مقاله با رویکردی تحلیلی ـ انتقادی میکوشد تا سند و تمام طرق آن را در منابع شیعی در سنجه نقد نهد و در تلاش است با کاوش در دیگر مصادر و یافتن بسامد و گونههای حدیثی و تاریخی، آنها را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد.
Keywords
