ژانر اتوپیا در رمان فارسی؛ ویژگی‌ها و زمینه‌های پیدایش

Abstract

اتوپیا ژانری برآمده از نقطه عطف های تاریخی است و اتوپیای ایرانی، برآیند اتفاقات خاص عصر مشروطه و بیداری است. عمده آثار اتوپیایی فارسی در فاصلۀ سالهای 1303 تا 1332 به رشتۀ تحریر درآمده‌اند و این بازۀ زمانی را می توان عصر اتوپیانگاری نامید. این نویسندگان رمان اتوپیایی، با نقد وضع موجود، طرحی از جامعۀ کمال مطلوب را میریختند تا افق دید خوانندگان را وسعت دهند و زمینۀ تعلیم همراه با التذاذ ادبی آنان را فراهم آورند. این پژوهش در حیطۀ ادبیات ژانری است و پژوهش های ژانری در ادبیات فارسی از مایه و پیشینۀ قابل توجهی برخوردار نیست. و در زمینۀ ژانر اتوپیا و شناخت و نیز چگونگی پیدایش آن، پژوهشی مستقل و منسجمی انجام نشده است. مسألۀ این پژوهش، چگونگی شناخت ژانر اتوپیا و زمینۀ پیدایش آن در رمان فارسی است و در راستای پاسخ به این پرسش، پس از تعریف ژانر اتوپیا و بیان ویژگیهای سازندۀ آثار اتوپیایی، به بررسی زمینه های پیدایش این ژانر در سه ساحت؛ اجتماعی _تاریخی، ادبی و شخصی پرداخته شده است و به این نتیجه رسیدیم که پیدایش این نوع ادبی، حاصل تاریخ مشروطه و بیداری، سفرنامه های خیالی و رمانهای ترجمه ای و نیز نقش اساسی صنعتی زاده کرمانی به عنوان توسعه دهنده ژانر اتوپیاست. انجام این تحقیق به روش توصیفی - تحلیلی و تطبیقی، مبتنی بر تحقیقات کتابخانه ای است.

Keywords

• اتوپیا
• ژانر
• نوع ادبی
• رمان فارسی