Kocatepe İslami İlimler Dergisi (Dec 2024)
Mevlânâ Muhammed Ali'nin Düşünce ve Yorum Pratiği Açısından Cinlere Yaklaşımı
Abstract
Kur’an’da özellikle Mekkî sûrelerde hakkında söz edilen varlık türlerinden biri cinlerdir. İslâm geleneğinde cinler, gaybî varlıklar olarak telakki edilmiş ve ilgili âyetler bu çerçevede yorumlanmıştır. Fakat günümüzde bilhassa yenilikçi fikirleri temsil eden çevrelerde geleneksel anlayışı sorgulayan bir düşünce ve yorum pratiği ortaya çıkmıştır. Buna göre cinlerin gaybî varlıklar olmadığı bilakis çeşitli insan sınıflarına mensup olduğu düşünülmüş ve ilgili âyetler bu doğrultuda izah edilmiştir. Mevlânâ Muhammed Ali (1874-1951) bu yaklaşımın önde gelen isimlerinden birisidir. The Holy Our’ān ve The Religion of Islām adlı eserlerinde konuyu etraflı bir şekilde inceleyen Muhammed Ali hem düşünce hem de yorum pratiği açısından benimsediği yaklaşımla geleneksel kabulden radikal bir şekilde ayrılmaktadır. Dolayısıyla araştırmanın konusunu ve kapsamını, Muhammed Ali’nin cinlere yönelik düşünce ve yorum pratiği teşkil etmektedir. Araştırmayı önemli kılan temel husus ise onun cinler konusunda özgün bir yaklaşım benimsemesi ve bu yaklaşımıyla yenilikçi düşünürleri etkilemesidir. Öte yandan Muhammed Ali’nin cinlere yaklaşımı kendi eserleri temelinde kapsamlı bir şekilde ele alınmaması indirgemeci, yanlış veya eksik birtakım değerlendirmelere yol açmaktadır. Dolayısıyla bu araştırma, onun ilgili eserlerinden hareketle cinler hakkındaki âyetleri nasıl yorumladığını, geleneksel yaklaşım karşısındaki konumunu ve benimsediği bakış açısının dayandığı gerekçeleri analitik bir şekilde tespit ve tahlil etmeyi hedeflemektedir. Böylece cinlere yönelik fikrinin bütüncül olarak anlaşılmasına ve değerlendirilmesine katkı sunulacaktır. Bu minvalde araştırma, Muhammed Ali’nin cinler hakkındaki teorik yaklaşımına ve yorumsal pratiğine odaklanan iki ana başlık etrafında şekillenmektedir. Buna göre araştırmada çözümleyici bir bakış açısı takip edilmiştir. Neticede Muhammed Ali’nin teorik olarak cinlerin gaybî varlıklar olduğunu kabul etmekle birlikte ilgili âyetleri çeşitli insan sınıflarına referansla yorumladığı görülmüştür.
Keywords
