Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (Dec 2020)
SOVYET KAZAKİSTAN’INDA İSLAMA YÖNELİK BİR UYGULAMA: MİLİTAN TANRISIZLAR BİRLİĞİ
Abstract
Çalışmamızda 1928-1940 yılları arasında Sovyet Kazakistanı’ndaki İslam karşıtı siyasetin tarihi verilmiştir. Sovyetler Birliğinin kuruluşundan sonra laik reformlar yürütülmeye başlansa da, yaklaşık olarak ilk on yılda Müslümanlar sıkıntı yaşamamıştır. Bunda, Türkistan bölgesindeki Müslümanların desteğini kazanmak isteyen Sovyetlerin yumuşak bir politika izlemesi etkili olmuştur. Her ne kadar Sovyet Anayasası, bireye inanç özgürlüğü verse de Komünist Parti, ‘din’i yok olması gereken bir şey olarak görmüştür. Ülkede 1920’li yılların ortasında din karşıtı bir teşkilat olan Militan Tanrısızlar Birliği kurulmuş ve bu teşkilat aracılığıyla din karşıtı bir propaganda yürütülmeye başlanmıştır. Komünist Parti’nin destek verdiği teşkilat, din karşıtı birkaç dergi ve gazete de yayınlanmaya başlamıştır. İzlenen politika ile 1930’lu yılların ortasında dine karşı fiili müdahaleler artmıştır. İbadethanelerin çoğu yasa dışı şekilde kapatılmış, Müslüman din adamları baskı görmüş, hatta kamplara gönderilmiş ve din karşıtı bir müze açılmıştır. İkinci Dünya Savaşı başladıktan sonra ise iktidarın dini siyaseti değişmiştir. Çalışmamızda Kazakistan Cumhuriyeti Merkez Devlet Arşivi ile Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Arşiv ile Rusya’da yayınlanmış arşiv belgeleri kaynak olarak kullanılmıştır.
Keywords
