Kilka refleksji na temat stanu cywilistycznej aparatury pojęciowej używanej w dyskursie o podmiotowości prawnej

Abstract

Przedmiotem analiz autora jest pięć pojęć prawnych: osoba fizyczna, osoba prawa, ułomna osoba prawna, fiskus (Skarb Państwa) oraz osoba prawna prawa publicznego. Pomimo że termin „osoba fizyczna” jest powszechnie używany, autor opowiada się za usunięciem tego pojęcia z przepisów prawa, ponieważ pojęcie to jest reliktem skrajnej postaci jurysprudencji pojęciowej będącej wykwitem skrajnej postaci pozytywizmu prawniczego, poza tym nie koresponduje ono ze współczesnymi trendami zmierzającymi do konstytucjonalizacji prawa cywilnego, a zwłaszcza że współczesnymi koncepcjami praw człowieka. Autor zwraca uwagę, że pojęcie to nie występuje w polskiej Konstytucji. Za relikt uważa również pojęcie fiskusa (Skarb Państwa): jest to swoisty anachronizm, a więc relikt dawnej koncepcji fiskusa, która święciła triumfy w XIX w. Pojęcie to odwraca uwagę od rzeczywistej istoty państwa jako podmiotu prawa. Autor opowiada się także za usunięciem z dyskursu cywilistycznego pojęcia osoby prawnej prawa publicznego, które przedostało się z nauki prawa administracyjnego do dyskursu cywilistycznego. Jest ono reliktem metodologii, jaką stosowali szeroko w XIX w. specjaliści prawa administracyjnego. Metoda ta polegała na zapożyczaniu z nauki prawa cywilnego pewnych pojęć i recypowaniu ich do nauki prawa administracyjnego. Zdaniem autora na gruncie prawa cywilnego pojęcie to nie posiada wystarczających walorów normatywnych i poznawczych. Autor zwraca również uwagę na naturę pojęcia osoby prawnej. Jego zdaniem, w przeciwieństwie do terminu „ułomna osoba prawna”, jest to pojęcie pierwotne w języku prawnym i prawniczym. Nie poddaje się więc definiowaniu.

Keywords

• osoba fizyczna
• osoba prawa
• Skarb Państwa
• osoba prawna prawa publicznego