Ψυχολογικοί και κοινωνικοψυχολογικοί συσχετιστικοί παράγοντες της ηθικότητας στην εφηβεία: τυπολογική προσέγγιση

Abstract

Σκοπός της έρευνας αυτής ήταν η μελέτη των ηθικών σχημάτων των εφήβων, σε συνάρτηση με παράγοντες ψυχολογικού και κοινωνικοψυχολογικού περιεχομένου. Το θεωρητικό υπόβαθρο προέρχεται από τη νεο-κολμπεργκιανή προσέγγιση, η οποία προτείνει τέσσερις ψυχολογικές διεργασίες της ηθικής συμπεριφοράς (ηθική ευαισθησία, ηθικά κίνητρα, ηθικός χαρακτήρας, ηθική κρίση) και τρία επίπεδα λειτουργίας της ηθικής κρίσης (κώδικες συμπεριφοράς, ενδιάμεσες αντιλήψεις, ηθικά σχήματα). Εφορμάται δε από την παραδοχή ότι η ηθικότητα, όπως κάθε αναπτυξιακός στόχος, διαμορφώνεται μέσα από τη δυναμική αλληλεπίδραση ατομικών-ψυχολογικών και κοινωνικοψυχολογικών παραγόντων. Υιοθετώντας την τυπολογική προσέγγιση, εκτός από τα ηθικά σχήματα, οι μετρήσεις συμπεριέλαβαν την ψυχολογική ταυτότητα, τη συμπεριφορική αυτονομία, το κέντρο ελέγχου και τις πεποιθήσεις περί δικαιοσύνης των εφήβων. Το δείγμα αποτέλεσαν 369 μαθητές των τριών τάξεων του Λυκείου (58% κορίτσια, 77% κατοικούσαν μόνιμα στην Αθήνα). Τα ψυχομετρικά εργαλεία επι- λέχθηκαν από την πρόσφατη διεθνή ερευνητική παραγωγή και υπέστησαν επεξεργασία πολιτισμικής προ- σαρμογής στην ελληνική πραγματικότητα. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν, σε γενικές γραμμές, τις ερευνητικές υποθέσεις. Τα πιο σύνθετα ηθικά σχήματα συνδέθηκαν με πιο ώριμους τύπους ψυχολογικής ταυτότητας, μεγαλύτερη αυτονομία συμπεριφοράς με τη συναίνεση των γονέων, ενδοπροσωπικό προσανατολισμό του ελέγχου και χαμηλότερη γενική πίστη στο δίκαιο κόσμο.

Keywords

• Εφηβεία
• Ηθικά σχήματα
• Ψυχολογική ταυτότητα
• Συμπεριφορική αυτονομία
• Κέντρο ελέγχου
• Πίστη στο δίκαιο κόσμο