Muzyka (Jul 2022)

Chóralne wydania polskich kolęd na obczyźnie w czasach II wojny światowej

  • Marcin Łukasz Mazur

DOI
https://doi.org/10.36744/m.1295
Journal volume & issue
Vol. 67, no. 2

Abstract

Read online

Podczas wojny i okupacji w wielu miejscach, w których przebywali Polacy powstawały chóry i zespoły śpiewacze. Na ich potrzeby zostały wydane na obczyźnie śpiewniki z polskimi kolędami w opracowaniach na chór a cappella. Śpiewnikom tym poświęcony jest niniejszy artykuł. W l. 1940–46 w Villard-de-Lans koło Grenoble działało polskie Gimnazjum i Liceum im. C. Norwida. Na potrzeby chóru szkolnego, prowadzonego przez Ernesta Bergera (1904–58), matematyka i dyrektora szkoły powstał Zbiór pieśni kościelnych E. Bergera (Villard de Lans 1941). Rudolf Rygiel (1910–86), uczestnik kampanii wrześniowej, w 1940 r. dotarł do Francji, gdzie włączył się czynnie do działalności ruchu oporu oraz działał jako dyrygent i kompozytor. W 1941 r. wydał trzeci zeszyt Echa ojczystego zawierający dwadzieścia trzy kolędy na chór męski a cappella. Jednym z najważniejszych polskich zespołów w Wielkiej Brytanii był założony w 1940 r. Chór Wojska Polskiego. Z chórem pracował m.in. Henryk Hosowicz (1910–69), który na potrzeby zespołu wydał dwa śpiewniki kolędowe na czterogłosowy chór męski a cappella: 16 kolęd (1940) i 50 kolend (1942). W 1944 r. w Jerozolimie nakładem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wydany został obszerny Zbiór pieśni polskich w opracowaniu Juliusza Leo (1901–62), który zawiera 180 utworów: 150 świeckich i 30 religijnych. W grudniu 1945 r. Sekcja Wydawnicza 2 Korpusu wydała zbiór kolęd na chór męski a cappella w przedwojennych opracowaniach Kazimierza Garbusińskiego i Gerarda Płachetki. Autor zbioru Kolendy polskie (1945), ppor. Feliks Kapała (ur. 1909), był weteranem walk nad Bzurą, a potem jeńcem Oflagu VIIA Murnau. W zbiorze Kapały znajduje się dwadzieścia pięć kolęd w różnych układach. Kompozytor Szymon Laks (1901–83) w czasie wojny był więźniem obozu w Oświęcimiu. Zbiór pt. Pięć kolęd został wydany już po wojnie przez Związek Polskich Kół Muzyczno-Teatralnych we Francji. Omówienie wymienionych wojennych wydań kolęd na zespoły chóralne jest przyczynkiem do historii polskiej tradycji muzycznej.

Keywords