تأثیر کیفیت بذر و کاربرد اسید الاژیک بر عملکرد دانه و صفات فنولوژیکی سویا

Abstract

سابقه و هدفاسید الاژیک یک ترکیب پلی‌فنول طبیعی است و غلظت‌های مختلف و نحوه استفاده آن موجب واکنش‌های مختلفی در گیاهان می‌شود. این پژوهش به‌منظور بررسی اثر اسید الاژیک و کیفیت بذر بر مراحل فنولوژیک و عملکرد دانه سویا انجام شد.مواد و روش‌هاآزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال‌های زراعی 1398 و 1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود طراحی و اجرا گردید. در این آزمایش کیفیت اولیه بذر در دو سطح (بذرهای نرمال و بذرهای فرسوده) و اسید الاژیک در چهار سطح (صفر، پرایمینگ، محلول‌پاشی و کاربرد توأم پرایمینگ و محلول‌پاشی با غلظت 50 میلی‌گرم در لیتر) در نظر گرفته شد. جهت اعمال فرسودگی از آزمون پیری تسریع شده استفاده شد و برای این کار، بذرها به‌مدت 72 ساعت در دمای 41 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 95 درصد قرار گرفتند. پرایمینگ بذرها با غلظت 50 میلی‌گرم در لیتر اسید الاژیک با رعایت اصول هوادهی بذر به مدت شش ساعت انجام شد. تیمار محلول‌پاشی نیز صبح زود و هنگام آغاز گلدهی (R1) و در شرایط مساعد محیطی انجام شد.یافته‌هانتایج نشان داد که پیری تسریع شده در سال اول و دوم آزمایش به‌ترتیب موجب کاهش صفت درصد سبز شدن گیاهچه در مزرعه به میزان 93/30 و 93/29 درصد نسبت به شاهد شد. در سال اول و دوم آزمایش پرایمینگ بذرهای نرمال با اسید الاژیک موجب افزایش درصد سبزشدن مزرعه به‌ترتیب به میزان 33/16 و 67/12 درصد شد. درصد سبز شدن مزرعه در سال اول و دوم آزمایش در بذرهای فرسوده‌ای که با اسید الاژیک پرایمینگ شده بودند، به‌ترتیب 33/14 و 33/8 درصد نسبت به شاهد ارتقا یافت. پیری تسریع شده موجب کاهش معنی‌دار سرعت سبز شدن به‌میزان 66/37 درصد نسبت به شاهد شد. درصد سبز شدن گیاهچه در بذرهایی که با اسید الاژیک پرایمینگ شده بودند، به میزان 75/18 درصد نسبت به عدم کاربرد این ماده افزایش یافت.در این آزمایش، اعمال پیری تسریع شده موجب تأخیر در بروز صفات فنولوژیکی در گیاه سویا شد. استفاده از اسید الاژیک به‌صورت پرایمینگ و کاربرد توأم پرایمینگ و محلول‌پاشی توانست سرعت وقوع صفات فنولوژیکی را تا سطح معنی‌داری افزایش دهد. اعمال پیری تسریع شده در سال اول و دوم آزمایش به‌ترتیب موجب کاهش 85/25 و 78/28 درصدی عملکرد دانه شد. استفاده از اسید الاژیک به‌صورت پرایمینگ، محلول‌پاشی و کاربرد توأم پرایمینگ و محلول‌پاشی به‌ترتیب موجب افزایش 59/23 ، 23/23 و 48/55 درصدی عملکرد دانه نسبت به شاهد شد. کلمات کلیدی:

Keywords

• آنتی‌اکسیدان
• پیری تسریع شده
• شروع گلدهی