Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Dec 2021)
James Clarence Mangan’ın Sûfîlerin Mânisi Başlıklı Şiirinin Kur’an-ı Kerim ve Sufîlik Bağlamında Metinlerarası Bir İncelemesi
Abstract
James Clarence Mangan (1803-1849) Orta Doğu’nun kültürel ve sosyal atmosferini edebi eserlerine konu etmiştir. Bir kısmının çeviri olduğunu iddia ettiği şiirlerin yanı sıra tamamıyla kendisine ait olan şiirler de mevcuttur. Spiritüalizm ve mistisizme olan ilgisi sonucu Mangan, Orta Doğu merkezli kadim bir inanış olan ve Batı dünyasında sıklıkla İslam mistisizmi olarak adlandırılan Sûfîlik ile de özellikle ilgilenmişti. Aynı zamanda büyük Sûfî öğreticilerinin edebi külliyatına hakimdi ve Sûfî öğretilerini kendi ürettiği metinlerde de kullanmıştı. Bu metinlerden biri olan Sûfîlerin Mânisi isimli şiiri, yedi bölüme ayrılmasıyla ve her bölümün kendi içerisinde yarı düzyazı yarı şiir biçiminde sunulmasıyla özellikle dikkat çekicidir. Düzyazı kısımları her seferinde “besmele” ile başlayan şiirin hem içerik hem biçem açısından incelenmeye ve metinlerarası bir okumaya ihtiyaç duyduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışmada, metinlerarasılık bağlamında yürütülen inceleme sonucu şairin yedi bölüme ayırarak her bir bent öncesi verdiği düzyazıların Kur’an’ı Kerim’in belli başlı ayetlerine yapılmış birer anıştırma olduğu sonucuna varılmıştır.
Keywords
