MİMAR SİNAN’IN ALTIGEN BALDAKEN SİSTEMLİ CAMİLERİNDE TAŞIYICI, ÖRTÜ VE MEKÂN İLİŞKİSİ

Abstract

Osmanlı’nın usta mimarı Koca Sinan; cami, hamam, medrese, mescit, han, kervansaray, darüşşifa, imaret, tabhane, darülkurra, sıbyan mektebi, su kemeri, tekke, çeşme ve saray gibi çok sayıda geniş tipolojide 400’e yakın eser vermiş. Mimar Sinan’ın en çok üzerinde durduğu ve sayıca en fazla eseri camileridir. Sinan camilerinin mekân ve dolayısıyla plan kuruluşunu, onun kubbelerinde kullandığı strüktür (taşıyıcı) özellikleri belirler. Kubbe strüktüründe dört, altı ve sekiz destek (baldaken) gibi çoklu mesnet sistemleri kullanan Mimar Sinan, bu sistemlerle oluşturduğu kubbeli yapılarda mekânı-planı bu sistem çevresinde kurgular. Bu makalenin amacı Mimar Sinan’ın altıgen baldaken sistemdeki yapıları olan Beşiktaş Sinan Paşa, Topkapı Kara Ahmet Paşa, Babaeski Semiz Ali Paşa, Fındıklı Molla Çelebi, Kazasker Ivaz Efendi, Kadırga Sokullu Mehmet Paşa ve Üsküdar (Nurbanu) Atik Valide camilerinin ana mekân ve yan mekân kuruluşunda strüktür (taşıyıcı), örtü ve mekân ilişkisinin incelenmesidir. Makalede önce, Sinan öncesi Türk mimarisinde kubbelerde kullanılan çoklu mesnet sistemlerine sahip yapılar tanıtılmış, sonrasında ise seçilen Sinan yapılarında, kubbenin oturduğu merkezî altıgen baldaken sistemin kuruluşu ve etrafında gelişen yan mekân organizasyonu, karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilmeye çalışılmıştır.

Keywords

• osmanlı mimarisi
• mimar sinan
• altıgen baldaken
• taşıyıcı sistemler