پژوهش‌های حفاظت آب و خاک (Feb 2015)
تحلیل اقتصادی مدیریت کم‌آبیاری و تعیین اعماق شاخص بهینه آبیاری در گیاه آفتابگردان
Abstract
محدودیت آب از مهمترین عوامل بازدارنده تولید محصولات زراعی به شمار می‌رود، بنابراین انتخاب یک راهبرد بهینه و برتر برای استفاده از آب در شرایط کمبود آب ضروری است. به‌این منظور پژوهشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تیمار (55، 75، 100 و 125 درصد نیاز آّبی) و 3 تکرار روی گیاه آفتابگردان در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گرفت. هدف اصلی این پژوهش برآورد تابع تولید، محاسبه عمق‌های شاخص و بهینه آب مصرفی و مطالعه اقتصادی اثر کم‌آبیاری بر عملکرد محصول می-باشد. بر پایه تحلیل ریاضی و اقتصادی توابع تولید، هزینه و درآمد، عمق‌های شاخص و بهینه آبیاری مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان داد که بیشترین عملکرد محصول 5407 کیلوگرم به‌ازای یک متر مکعب آب بوده که مربوط به ارتفاع 78 سانتی متر آب آبیاری است و حدکثر درآمد خالص 25201563 ریال در هکتار و مربوط به مصرف 3/77 سانتی متر آب آبیاری می‌باشد. بیشترین مقدار آب صرفه‌جویی شده نسبت به آبیاری کامل، متعلق به عمق معادل آبیاری در حالت محدودیت آب بدست آمد، که امکان افزایش سطح زیر کشت نسبت به آبیاری کامل به میزان 15 درصد وجود دارد، با وجود اینکه بالاترین میزان عملکرد متعلق به آبیاری کامل بود، اما به دلیل بالا رفتن هزینه‌ها سود خالص نهایی حداکثر نشد. بیشترین بازده ریالی برای هر متر مکعب آب در شرایط محدودیت آب و به‌میزان 3362 ریال محاسبه شد. در شرایط کم‌آبی و با هدف کسب سود حداکثر، کاهش آب آبیاری آفتابگردان به میزان 15 درصد می‌تواند، اعمال گردد.
