فراسنجه‌های زیستی، ریخت‌شناختی و بوم‌شناختی کفشدوزکHarmonia axyridis (Col.: Coccinellidae)؛ تأثیر چندشکلی رنگی، محل نمونه‌برداری و نسل حشره

Abstract

پراکنش کفشدوزک Harmonia axyridis به عنوان یک حشره­ شکارگر اما مهاجم تازه­وارد به ایران در نوار شمالی کشور بررسی شد. برخی ویژگی­های زیستی و ریخت­­شناسی آن مانند الگوهای رنگی، نسبت جنسی و طول بدن حشره­ بالغ در نمونه­های چهار منطقه­ جغرافیایی شمال و شمال­شرق ایران و همچنین، دو نسل از شهرستان رشت مطالعه شد، تا تأثیر محل نمونه­برداری و نسل حشره ارزیابی شود. توان تولیدمثلی ماده­های دو رنگ اصلی این حشره؛ ملانیک و غیرملانیک، در نسل زمستانگذران و تابستانه نیز بررسی شد. از استان­های گیلان، مازندران، گلستان و خراسان شمالی نمونه­برداری با موفقیت انجام شد. نسبت افراد ملانیک در کل نمونه­های جمع آوری شده از گردنه حیران، شفت، بجنورد، رشت (جمعیت زمستانگذران) و رشت (جمعیت بهاره) به­ترتیب 51/11، 64/12، 57/10، 17/12 و 63/11 درصد بود. همچنین، نسبت جنسی در جمعیت­های مزبور 38 تا 44 درصد و فاقد تفاوت معنی­دار بود. میانگین طول بدن حشره بالغ در جمعیت بجنورد (029/± 57/6 میلی­متر) از چهار جمعیت دیگر بیشتر بود. از نظر میزان تخمگذاری تفاوتی بین الگوهای رنگی ملانیک و غیرملانیک در نسل زمستانگذران و تابستانه مشاهده نشد، اما ماده­های زمستانگذران در مقایسه با ماده­های تابستانه باروری بالاتری داشتند. در این پژوهش، پیشرفت پراکنش این کفشدوزک در برخی استان­های نوار شمالی کشور، نسبت به محل اولین گزارش آن، تأیید شد. همچنین، مشخص شد محل نمونه­برداری و نسل حشره در زیستگاه­های جدید، تأثیری بر نسبت الگوهای رنگی ندارد و میزان زادآوری نمی­تواند یکی از عوامل تنظیم­کننده نسبت افراد هر الگوی رنگی در نسل بعد باشد.

Keywords

• توان تولیدمثلی
• چندشکلی
• طول بدن
• کفشدوزک چندرنگ آسیایی
• نسبت جنسی