Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Jun 2020)
Çeviride Kadın Sesi: Alıcıların ve İşverenlerin Gözünden Sesli Betimleme
Abstract
Çeviri ve toplumsal cinsiyet arasındaki ilişki son yıllarda giderek artan bir ivmeyle önem kazanmış ve alanda yapılan çalışmaların sayısı ve niteliği artış göstermiştir. Bunun sonucu olarak feminist çeviri araştırmaları diye bir alt alanın varlığından söz edilmektedir. Görsel-işitsel çeviri alt alanında toplumsal cinsiyet odaklı çalışmaların yer alması ise 2000’leri bulmuştur. Sesli betimleme, bir görsel-işitsel ürünün görsel kanalına erişimi olmayan görme engelli kişilerin erişimini sağlamak için geliştirilmiş bir görsel-işitsel çeviri türüdür. Günümüzde, bu çeviri türü, görsel-işitsel ürünlerin yaygınlaşmasıyla ve paylaşımının hızlanmasıyla önem kazanmıştır. Söz konusu çalışma feminist çeviri araştırmaları ve görsel-işitsel çeviri gibi iki çağdaş alt alanın kesişiminde yürütülmüştür. Çalışmanın amacı Türkiye’de sesli betimlemeyi en yaygın olarak uygulayan kurum olan SEBEDER’den (Sesli Betimleme Derneği) alınan veri ve dönütlerden yola çıkarak sesli betimleme alanında çalışanların, sesli betimleme metin yazarlarının veya seslendirmenlerin “cinsiyeti” üzerinden bir okuma yapabilmektir. Alıcılar açısından, sesli betimlemede “kadın seslendirmenin sesi” ve hatta “kadın sesli betimleme metin yazarının seslendirilen söylemi” gayet açık bir şekilde hissedilmektedir. Diğer çeviri türlerine kıyasla bu bağlamda “kadın çevirmen” göz ardı edilemez bir şekilde ürünün bir parçasıdır -sesi duyulmaktadır. Bu da bu alanda kadın sesine dair bulgulara gebe bir araştırma platformu sağlar. Söz konusu çalışmada bu alanda istatistiki bilgilere ve alıcı tercihlerine yer verilmekte ve bunlar feminist görsel-işitsel çeviri araştırmaları kapsamında ele alınarak yorumlanmaktadır.
Keywords
