مدیریت خاک و تولید پایدار (Dec 2023)
بررسی کمپوست آزولا ، بیوچارهای آزولا و پوسته برنج، بر بهبود برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک
Abstract
چکیدهسابقه و هدف: با توجه به دو معظل زیست محیطی که در سالیان گذشته گریبانگیر استان‌های شمالی کشور است، شامل حجم بالای پسماند پس از برداشت برنج و رشد بیرویه سرخس آبی آزولا و پسماند حاصل از جمع‌آوری آن از سطح آب‌ها، این پژوهش در راستای تولید اصلاح کننده‌های زیستی حاصل از این پسماندها و بررسی تاثیر آنها در بهبود و تقویت خاک‌های پیرامون تالاب انزلی انجام گرفت. از این‌رو کمپوست آزولا، بیوچار آزولا و همچنین بیوچار پوسته برنج به عنوان اصلاح کننده‌های زیستی تهیه گردیدند. سپس به بررسی تاثیر این سه اصلاح کننده بر برخی ویژگی‌های شیمیائی و غلظت برخی عناصر در خاک حاشیه تالاب انزلی پرداخته شد.مواد و روشها: از خاک حاشیه تالاب انزلی نمونه برداری شد. تیمارهای اصلاح‌کننده بیوچار پوسته برنج و بیوچار آزولا به روش پایرولیز در دما و فشار بالا و در شرایط کمبود اکسیژن تولید گردید. پس از تولید تیمارهای اصلاح کننده (بیوچار پوسته برنج، بیوچار آزولا و کمپوست آزولا)، این اصلاح کننده‌ها در سه سطح صفر (شاهد)، 2 و 4 درصد جرمی، با خاک نمونه برداری شده مخلوط شدند. سپس نمونه‌ها در ظرف‌های انکوباسیون در بسته، برای مدت زمان ماند 6 ماه انکوبه شدند. تیمارها در 3 تکرار به صورت آزمایش فاکتوریل (با دو فاکتور) و در قالب طرح کامل تصادفی در گلخانه نگهداری شدند. در پایان دوره انکوباسیون، نمونه‌ها به آزمایشگاه شیمی خاک انتقال داده شدند. برخی ویژگی‌های شیمیائی خاک شامل اسیدیته، هدایت الکتریکی، گنجایش تبادل کاتیونی، درصد کربن آلی و فرم قابل دسترس عناصر کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، فسفر و نیتروژن کل اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد، اثر نوع بیوچار، سطوح آن و اثر متقابل آنها بر تمامی ویژگی‌های مورد بررسی، در سطح 1 درصد معنی‌دار بود. در بین تیمارهای اصلاحی، تیمار بیوچار آزولا بیشترین میزان فسفر (17 درصد)، نیتروژن (15 درصد)، سدیم (20 درصد)، منیزیم قابل دسترس (28 درصد)، درصد کربن آلی (10 درصد) و pH (یک واحد) را نسبت به سایر تیمارهای اصلاح‌کننده ثبت نمود. پس از آن کاربرد کمپوست آزولا بیشترین افزایش پتاسیم قابل دسترس (11 درصد)، هدایت الکتریکی (60 درصد) و گنجایش تبادل کاتیونی (23 درصد) را در پی داشت. بیشترین عملکرد تیمارهای اصلاح کننده در سطح 4 درصد جرمی اختلاط شده تیمار با خاک مشاهده شد.نتیجهگیری: با توجه به نتایج این پژوهش می‌توان دریافت که با استفاده از اصلاح کننده‌های زیستی همچون انواع زغال‌های زیستی و کمپوست، علاوه بر کاهش حجم پسماند کشاورزی و تبعات آن (دپو کردن، دفن کردن و آتش‌زدن)، می‌توان از این معضلات به عنوان فرصتی در جهت اصلاح، تقویت و بهبود خواص شیمیایی خا‌ک‌ها استفاده نمود.
Keywords
