Obrnuta Tukididova zamka: struktura i proces rivalstva SAD i Kine

Abstract

Sve oštrije rivalstvo SAD i Kine postaje glavni element savremenih međunarodnih odnosa, a hoće li među dvema svetskim silama doći do rata – pitanje je svih pitanja. Američki politikolog Grejem Elison (Graham T. Allison) formulisao je i na američko-kinesko rivalstvo primenio koncept Tukididove zamke – strukturnog stresa prouzrokovanog pretnjom „rastuće“ sile da smeni „vladajuću“, koji u najvećem broju istorijskih slučajeva rezultira ratom. Osnovnu slabost Elisonovog koncepta autor vidi u neorealističkom favorizovanju strukturnog činioca promene u raspodeli moći među akterima, nauštrb procesnog činioca njihove revizionističke ili status quo orijentacije, pri čemu Elison neutemeljeno pretpostavlja status quo orijentaciju „vladajuće“ sile. Polazeći od neoklasičnog realizma autor koriguje koncept Tukididove zamke, ukazujući na to da je revizionizam jednog ili oba rivala „uhvaćenih“ u nju činilac koji odlučujuće doprinosi izbijanju rata, pri čemu kao naročito opasan oblik revizionizma izdvaja hegemonizam. Slučaj kada „vladajuća“ sila posegne za hegemonizmom autor naziva obrnutom Tukididovom zamkom. Osnovna teza ovog rada je da je između SAD i Kine danas na delu obrnuta Tukididova zamka, usled nastojanja SAD da nametnu hegemoniju Kini i ostatku međunarodnog sistema. Reinterpretacijom Elisonovih studija istorijskih slučajeva Tukididove zamke pomoću neoklasičnog realizma, i uz uvođenje pojma obrnute Tukididove zamke, autor formuliše i nove preporuke za sprečavanje američko-kineskog sukoba u budućnosti.

Keywords

• (obrnuta) tukididova zamka
• grejem elison
• rivalstvo sad i kine
• američki hegemonizam
• neoklasični realizam