Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Jan 2014)
Finansal Derinleşme, Ekonomik Büyüme ve Türk Finans Sistemi 1990-2010
Abstract
Finansal derinleşme, bir ülkede kullanılan finansal araç türlerinin artmasıve bu araçların daha yaygın kullanılabilir hale gelmesidir. Ekonomik büyüme ise bir ülkede üretim kapasitesinin, üretimin ve dolayısıyla millî gelirin artmasıolarak tanımlanmaktadır. Büyüme için ya üretim faktörleri kullanımının artmasıya da teknolojinin gelişmesi gerekmektedir. Fonksiyonlarınıetkin bir biçimde yerine getiren gelişmişfinansal sistemler, bireylerin ellerindeki küçük tasarruflarıbüyük yatırımlara yönlendirerek, yatırımların çeşitliliğinin artmasınısağlayarak, riskleri minimize ederek ve yatırımcılara bilgi sağlama yoluyla ekonomik büyümeyi artırmaktadır. Bu çalışmada finansal derinleşmenin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri test edilmiştir. Bu nedenle finansal derinleşmenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi 1990-2010 dönemi üçer aylık veriler hesaplanarak hata düzeltme modeli ile Türkiye ekonomisi için incelenmiştir. Çalışmada, finansal derinleşme ile büyüme ilişkisinin varlığınıve yönünü tespit etmek amacıyla, literatürde yaygın olarak kullanılan Hata düzeltme modeli çerçevesinde Granger nedensellik testleri uygulanmıştır. Yapılan testte Türkiye için 1990 – 2010 yıllarıçeyrek dönemler itibariyle ekonomik büyüme ve finansal derinleşmeyi gösteren veriler tespit edildikten sonra ekonometrik analiz yapılmıştır. Ekonomik büyüme göstergesi olarak, GSYİH kullanılmıştır. Finansal derinleşmenin ölçülmesinde ise, para arzlarının M2 ve M3 GSYİH’ ye oranıile banka mevduat yükümlülüklerinin ve yurtiçi kredi hacminin GSYİH’ ye oranıgöstergeleri kullanılmıştır. Daha sonra finansal derinleşme göstergeleri ile ekonomik büyüme göstergeleri için VAR modeli oluşturularak, uygun gecikme uzunluklarıçeşitli testler aracılığıyla belirlenmiştir. Kullanılan seriler düzey bazında durağan olmayıp 1. farklarında durağan olduklarıiçin hepsi I 1 bunlar arasında uzun dönemli ilişkinin yönünü araştıran eşbütünleşme analizi yapılmıştır. Eşbütünleşme bulunan modellerde vektör hata düzeltme ECM elde edilmiştir. Bulunan gecikme uzunluklarıda dikkate alınarak, Türkiye için Granger nedensellik testleri yapılmıştır. Kısa dönem analizinde, hata düzeltme teriminin katsayısıistatistiksel olarak anlamlıve negatif olduğu görülmüştür. Dolayısıyla değişkenler arasında ortaya çıkan sapmalar uzun dönemde denge düzeyine yakınsamaktadır. Test sonuçlarına göre, Türkiye’ye ait veriler için yapılan analiz sonucunda elde edilen bilgiler finansal derinleşme ve ekonomik büyüme arasındaki tutarsızlığın kısa dönemde ortadan kalkacağıgörülmüştür. Finansal derinleşme ölçülerinden Banka Kredileri/GSYİH Çıktı , M3[M2+Resmi Mevduat+TCMB Mevduatları]/GSYİH Çıktı , M2[M1 Dolaşımdaki Para+Vadesiz Mevduat +Vadeli Mevduat]/GSYİH Çıktı olduğu ve bu oranların ekonomik büyümeyi etkilediği yapılan ekonometrik analiz sonucunda ortaya çıktığı görülmektedir.
