پژوهشی گفتمان شناختی در گسترۀ کاربردها و کارکردهای نقش نمای "واو" در اشعار حافظ و گوته: کاربردهای آموزشی و پژوهشی

Abstract

نقش‌نمای گفتمانی "واو" از نوع نقش‌نماهای افزاینده و توصیفی است و مهم‌ترین، پیچیده‌ترین، خلاق‌ترین، گسترده‌ترین، پرکاربردترین، و کارسازترین عنصر گفتمانی در مدیریت گفتمان است. این پژوهش اکتشافی دارای دو مبانی معرفت‌شناختی، پژوهشی، و استدلالی در واکاوی کاربردها و کارکردهای نقش‌نمای "واو" بود: بهره‌وری از دیدگاه‌های پژوهشگران مطرح جهانی در این مطالعات و واکاوی پیکره‌های خلاق زبانی در گسترۀ شعر فارسی و آلمانی. این پژوهش، الگوی کاربردی و کارکردی "واو" را در غزل‌های حافظ و اشعار گوته با استفاده از مدل وجوه گفتاری گفتمان شفرین (1987) بررسی نمود. واکاوی و بررسی دو پیکرۀ شعری نشان داد که آن دارای نقش‌های اولیه و ثانویه است. کارکردهای اولیۀ واو در گسترۀ اندیشگانی وجوه گفتاری گفتمان بوده و ایجاد روابط سه‌گانۀ زمانی، علت و معلولی، و موضوعی بین گزاره‌ها و اندیشه‌ها نتیجۀ استفاده از آن در دو اثر منظوم بود. علاوه بر نقش معهود آن یعنی عطف در کنار گستره‌های کاربردی و کارکردی فوق، کارکردهای گفتمانی ثانویۀ آن شامل کنش‌های امر، گزارش و روایت، بیان هدف، استنباط، استدلال، تاکید، توازن، گسترش، تضاد و مسئلۀ انتظارات بود که در کتب دستور و فرهنگ لغات واکاوی نشده‌اند. افزون بر این، ترکیب وجوه اندیشگانی، کنش و اطلاعات از دیگر کارکردهای این نقش‌نما بود. و همچنین استفادۀ ترکیبی از آن با دیگر نقش‌نماها نیز بررسی گردید. و در پایان، با توجه به‌کشف نقش‌های متفاوت و منحصر به‌فرد برای واو، مجموعه‌ای از راه‌کارهای کاربردی در گستره‌های آموزشی، راهبردهای مدیریتی در گفتمان، پژوهش، تهیه و تدوین مطالب درسی، و فرهنگ نگاری پیشنهاد گردید.

Keywords

• نقش نما
• گفتمان
• نقش
• حافظ
• گوته